Στη χώρα που δεν άλλαξε τίποτα

Η συζήτηση λαμβάνει χώρα σε φιλικό σπίτι. «Πως βλέπεις τα πράγματα;» Κάθε φορά που φίλοι και συγγενείς επισκέπτονται την Κύπρο ζητούν με αγωνία από έναν outsider να τους επιβεβαιώσει ή να τους διαψεύσει την εικόνα που έχουν σχηματίσει για την κατάσταση πραγμάτων στην Ελλάδα. Και μόνο η διατύπωση της ερώτησης είναι χαρακτηριστική της αγωνίας που διατρέχει την ελληνική κοινωνία.

Τι απάντηση λοιπόν να δώσεις σε ανθρώπους που έχουν κουραστεί μετά από 8 χρόνια κρίσης; Τα τελευταία χρόνια έχουν γραφτεί και ειπωθεί τα πάντα για την Ελλάδα, τα προβλήματά της και τις λύσεις που χρειάζεται η χώρα.

Η δυσάρεστη διαπίστωση είναι ότι παρά τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών και την άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης, επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει τίποτα. Και δεν θα αλλάξει αν το πολιτικό σύστημα δεν επιχειρήσει μια αλλαγή παραδείγματος, αν δεν επιχειρήσει να μεταρρυθμίσει τον εαυτό του.

Η πελατειακή λογική εξακολουθεί να κυριαρχεί, με θύμα τη δημόσια διοίκηση. Και χωρίς μια στιβαρή και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση η πραγματική οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει. Σε όλες τις χώρες το κράτος διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην οικονομία μέσω της αδειοδότησης δραστηριοτήτων, της υλοποίησης επενδύσεων, της έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας, των ελέγχων και της εποπτείας στην αγορά, της οικονομικής διπλωματίας, της επιβολής και είσπραξης φόρων και εισφορών κτλ.

Στην Ελλάδα, όμως, το κράτος αντιμετωπίζεται ως λάφυρο. Το τρόπαιο κάθε προεκλογικής εκστρατείας. Και κάθε νέος υπουργός εισβάλει στο γραφείο του συνοδευόμενος από μια στρατιά συμβούλων. Μπορεί να είναι οι καλύτεροι άνθρωποι του κόσμου, με γνώσεις και όρεξη για δουλειά, αλλά δεν παύουν να αποτελούν ξένο σώμα για τη δημόσια διοίκηση. Το χειρότερο; Όταν οι άνθρωποι που επικουρούν έναν υπουργό (και πολλές φορές, άτυπα, έχουν και εκτελεστικό ρόλο) γνωρίζουν πως η εργασιακή τους σχέση παύει με την αποχώρηση του προϊσταμένου τους, πως θα σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα; Και αν σχεδιάσουν ποιος θα υλοποιήσει αυτόν τον σχεδιασμό όταν οι ίδιοι θα έχουν φύγει; Γι’ αυτό κάθε φορά που αλλάζει φρουρά σε ένα υπουργείο επέρχεται πλήρης ανατροπή… Το κοντέρ μηδενίζει και πάμε πάλι από την αρχή. Έτσι, όμως, δουλειά δεν μπορεί να γίνει.

-«Πως βλέπεις, λοιπόν, τα πράγματα;»

-«Η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική και αυτό θα γίνει όταν ένας νέος υπουργός μπει μόνος του στο γραφείο του και δουλέψει με το μόνιμο προσωπικό», είναι η απάντηση.

Η απάντηση δεν ικανοποιεί γιατί δεν δίνει μια απάντηση για την τρέχουσα δύσκολη ελληνική καθημερινότητα. Δυστυχώς η καθημερινότητα θα παραμείνει δύσκολη και οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια δεν θα αποδώσουν τα αναμενόμενα αν το πολιτικό προσωπικό δεν φτιάξει μια σύγχρονη δημόσια διοίκηση. Πόσες οι πιθανότητες να συμβεί αυτό; Υπό τις παρούσες συνθήκες ελάχιστες.

Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Η Ελλάδα κινδυνεύει να παγιδευτεί σε μια μακρά περίοδο χαμηλής ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας και χαμηλών εισοδημάτων καθιστώντας επισφαλή την υλοποίηση των δύσκολων δημοσιονομικών στόχων. Η δε φυγή των νέων και παραγωγικών ανθρώπων θα συνεχιστεί, υποσκάπτοντας τις προοπτικές της οικονομίας και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού. Και από αυτή την κατάσταση η χώρα δεν θα καταφέρει να αποδράσει αν δεν αλλάξει ο τρόπος άσκηση της πολιτικής.

* Ο κ. Γιάννης Σεϊτανίδης είναι δημοσιογράφος στην κυπριακή εφημερίδα Πολίτης.