Διακυβέρνηση... one man show στις ελληνικές εισηγμένες
Όταν, το χειμώνα του 2018, ο ΣΕΒ ανακοίνωσε με πολλές προσδοκίες την επανασύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Εταιρικής Διακυβέρνησης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για την άμεση αναβάθμιση των θεσμών εταιρικής διακυβέρνησης, δεν μπορούσε να διανοηθεί την σφοδρή αντίδραση πολλών εταιριών – μελών του.
Με νωπή ακόμα την υπόθεση της Folli Follie - μόλις λίγους μήνες πριν είχε εξαπολύσει της καταγγελίες το fund QCM οδηγώντας στην αποκάλυψη του μεγαλύτερου εταιρικού σκανδάλου της χώρας - θα περίμενε κανείς μεγαλύτερη ευαισθησία και κινητοποίηση, ειδικά των μεγάλων εταιριών της χώρας, για την ενίσχυση της διαφάνειας και την ισχυροποίηση των δομών εταιρικής διακυβέρνησης. Ωστόσο αυτό δεν συνέβη.
Αντίθετα πολλές γκρίνιες, διαφωνίες και αντιδράσεις συγκέντρωσαν οι προτάσεις για την αξιολόγηση του βαθμού εφαρμογής του ελληνικού κώδικα εταιρικής διακυβέρνηση από τις εγχώριες εταιρείες, την εκλογή πραγματικά ανεξάρτητων μελών στα ΔΣ καθώς και την ανάπτυξη προτύπων λειτουργίας των Συμβουλίων και των Επιτροπών Ελέγχου των επιχειρήσεων.
Ο λόγος είναι ότι οι περισσότερες εγχώριες εταιρίες, ακόμα και οι πιο μεγάλες και επιτυχημένες, λειτουργούν κατά βάση με το μοντέλο του... one man show. Ο βασικός μέτοχος - δημιουργός είναι και διευθύνων σύμβουλος, ενώ σε κρίσιμα πόστα (όπως Επιτροπές Ελέγχου κ.α.) άνθρωποι της απολύτου εμπιστοσύνης και φυσικά στον πλήρη έλεγχο του βασικού μετόχου – διευθύνοντος συμβούλου.
Εν πολλοίς θέλουν να διοικούν την εταιρία στη λογική της εταιρίας «μου», με περιορισμένη διαφάνεια και σύγχρονες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης, αλλά ταυτόχρονα να έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια των πολιτών. Πρόκειται για μοντέλο ασύμβατο με τις σύγχρονες απαιτήσεις και το οποίο κρατά το ελληνικό επιχειρείν καθηλωμένο σε μια άλλη εποχή.
Κάτω από τη βάση οι εισηγμένες
Όπως προκύπτει από την αξιολόγηση της Institutional Shareholder Services (ISS), μιας εκ των κορυφαίων διεθνώς εταιρειών αξιολόγησης των δομών εταιρικής διακυβέρνησης μεγάλων εταιριών σε όλο τον κόσμο, την οποία πρόσφατα παρουσίασε αναλυτικά το economistas.gr, κάτω από τη βάση παραμένει η βαθμολογία των δομών εταιρικής διακυβέρνησης των περισσοτέρων εισηγμένων εταιριών, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών.
Σημειώνεται ότι η ISS παρέχει συμβουλές σχετικά με το πώς να ψηφίσουν οι επενδυτές, ενώ κάνει και αξιολόγηση της εταιρικής διακυβέρνησης με μία κλίμακα με άριστα το 1 και 10 το υψηλότερο ρίσκο. Η αξιολόγηση βασίζεται μόνο σε δημοσιευμένα, αντικειμενικά, στοιχεία και έχει τέσσερα κριτήρια αξιολόγησης: Δομή του ΔΣ (ανεξαρτησία), πολιτική αποδοχών, δικαιώματα μετόχων και έλεγχος (audit).
Σύμφωνα με την βαθμολόγια του ISS, οι τράπεζες κινούνται μεταξύ 8-6, ο ενεργειακός κλάδος μεταξύ 9 και 10, η βαριά βιομηχανία κοντά στο 8, ο κατασκευαστικός τομέας κοντά στο 10, ο κλάδος του retail επίσης στην τελευταία γραμμή της κλίμακας, ενώ ακόμα και εταιρίες υψηλής κεφαλαιοποίησης βρίσκονται κοντά στο υψηλότερο ρίσκο, δηλαδή στο 9 και 10 της βαθμολογίας.
Οι εξαιρέσεις
Μετρημένες στα δάχτυλα είναι οι εισηγμένες που εξασφαλίζουν από την ISS θετική βαθμολογία. Πρόκειται για την Coca Cola HBC με βαθμολογία 4, τον Όμιλο Μυτιληναίος με αξιολόγηση 3 ενώ και η ΕΧΑΕ, η οποία επίσης ξεχωρίζει με βαθμολογία 4. Επίσης η ΕΛΛΑΚΤΩΡ μετά τις πρόσφατες διοικητικές αλλαγές και την προσπάθεια επανεκκίνησης της εταιρίας έχει καταφέρει να βελτιώσει δραστικά την βαθμολογία της από το 10 που ήταν πριν λίγους μήνες στο 6.
Η Coca Cola HBC εφαρμόζει εκτεταμένα συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου που βασίζονται τόσο στην προληπτική ανάλυση κινδύνων, όσο και σε αυστηρές ελεγκτικές δραστηριότητες. Η Coca Cola HBC εφαρμόζει το Chart of Authority το οποίο ορίζει με λεπτομέρειες τις υποχρεώσεις των στελεχών του ομίλου. Εφαρμόζει εκτεταμένα συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου που βασίζονται τόσο σε προληπτική ανάλυση κινδύνων, όσο και σε αυστηρές ελεγκτικές δραστηριότητες. Η ανώτερη διοίκηση της εταιρίας Λειτουργεί βάσει Κώδικα Επαγγελματικής Δεοντολογίας ενώ η Ελεγκτική Επιτροπή σε επίπεδο Διοικητικού Συμβουλίου του Ομίλου, αποτελείται από τρεις ανεξάρτητους, μη εκτελεστικούς διευθυντές. Σημειώνεται ότι η Coca Cola HBC είναι εισηγμένη και στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου.
Ο Όμιλος Μυτιληναίος έχει δώσει μεγάλο βάρος τα τελευταία χρόνια στην ενίσχυση της εταιρικής Διακυβέρνησης, υιοθετώντας διεθνώς αναγνωρισμένες πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό έχει υιοθετήσει τον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ με τις ενέργειες που έχει υλοποιήσει η διοίκηση την τελευταία περίοδο έχει καταφέρει να βελτιώσει τη βαθμολογία στο 3 από 9. Σήμερα διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεξάρτητων μελών στο ΔΣ, ενώ ανεξάρτητα είναι τα μέλη τόσο της Επιτροπής Ελέγχου όσο και της Επιτροπής Αμοιβών και Ανάδειξης Υποψηφιοτήτων.
Μεγάλο βάρος στο ζήτημα της εταιρικής διακυβέρνησης δίνει η ΕΧΑΕ έχοντας προχωρήσει στην εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης, με γνώμονα τις καλύτερες διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές, σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του ομίλου. Η διοίκηση της ΕΧΑΕ προσπαθεί να αναδείξει το ζήτημα της εταιρικής διακυβέρνησης