Ληξιπρόθεσμες οφειλές: Ανατροπή με τη «βούλα» του Ευρωδικαστηρίου
Μεγαλύτερη επιτάχυνση στην εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου ενδέχεται να φέρει απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο καταδίκασε την Ιταλία για παραβιάσεις στις προθεσμίες πληρωμής που πρέπει να τηρούν όλα τα κράτη μέλη για τις εμπορικές τους συναλλαγές.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ιταλική Δημοκρατία καθώς οι δημόσιες αρχές της γειτονικής χώρας παραβίασαν την ευρωπαϊκή οδηγία του 2011, η οποία προβλέπει ότι τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να καταβάλλουν το αντίτιμο των εμπορικών τους συναλλαγών σε διάστημα που δεν υπερβαίνει τις 60 ημερολογιακές ημέρες.
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που δημοσιεύθηκε στις 28 Ιανουαρίου δημιουργεί πλέον δεδικασμένο, το οποίο ισχύει για όλα τα κράτη μέλη και ως εκ τούτου και για το ελληνικό Δημόσιο.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της γενικής κυβέρνησης σε ιδιώτες έχουν μειωθεί αισθητά τα τελευταία έτη, ωστόσο εξακολουθούν να βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα δεδομένου ότι υπερβαίνουν το ένα δισ. ευρώ. Σύμφωνα με το δελτίο μηνιαίων στοιχείων της γενικής κυβέρνησης που δημοσιεύει το γενικό λογιστήριο του κράτους, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές διαμορφώθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο σε σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά περίπου 150 εκατομμύρια ευρώ συγκριτικά με τον Οκτώβριο του 2019.
Την πρώτη θέση στη λίστα των χρεών καταλαμβάνουν οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης με 560 εκατομμύρια ευρώ και ακολουθούν τα νοσοκομεία με 354 εκατομμύρια ευρώ ληξιπρόθεσμες οφειλές. Τα χρέη των υπόλοιπων νομικών προσώπων, πλην των 21 υπουργείων, φτάνουν τα 291 εκατομμύρια ευρώ και της τοπικής αυτοδιοίκησης τα 199 εκατομμύρια ευρώ. Όσον αφορά στα υπουργεία, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας είχε τις περισσότερες ληξιπρόθεσμες οφειλές με 35 εκατομμύρια ευρώ τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ στη δεύτερη θέση ήταν το υπουργείο Παιδείας με 10 εκατομμύρια.
Η μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης, ενόψει της ολοκλήρωσης της 5ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης η οποία πρέπει να ολοκληρωθεί έως τα τέλη Φεβρουαρίου. Το υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη εκπονήσει σχέδιο μείωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, προκειμένου να αποσπάσει θετικές παρατηρήσεις στην επόμενη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας, η οποία συνδέεται με τη διαπραγμάτευση για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα.
Το σχέδιο του οικονομικού επιτελείου προβλέπει μηδενισμό των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου έως το τέλος του έτους, εκτός από περίπου 140 εκατομμύρια ευρώ που θα αφορούν σε εκκρεμείς συντάξεις.
Η υπόθεση έφτασε στο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έπειτα από σειρά καταγγελιών που υποβλήθηκαν το 2014 από οικονομικούς φορείς και ενώσεις οικονομικών φορέων της Ιταλίας.
Τον Ιούνιο του 2014 η Κομισιόν έστειλε προειδοποιητική επιστολή στην τότε ιταλική κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι, ενώ πέντε μήνες αργότερα ζήτησε από την Ιταλία την αποστολή διμηνιαίων εκθέσεων σχετικά με τον πραγματικό χρόνο πληρωμής των δημοσίων αρχών. Η Ιταλία ανταποκρίθηκε στο αίτημα της Επιτροπής στέλνοντας επτά διμηνιαίες εκθέσεις μεταξύ Δεκεμβρίου 2014 και Αυγούστου 2016.
Το Φεβρουάριο του 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκτιμώντας ότι τα στοιχεία που προέκυπταν από το σύνολο των εκθέσεων δεν ήταν σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία του 2011 για την προθεσμία των πληρωμών, εξέδωσε αιτιολογημένη γνώμη και κάλεσε την Ιταλία να συμμορφωθεί εντός δύο μηνών.
Απαντώντας στην αιτιολογημένη γνώμη, η Ιταλία υποστήριξε ότι ο μέσος χρόνος πληρωμής του Δημοσίου ήταν 51 ημέρες για το 2016. Ωστόσο, από μελέτες που πραγματοποίησαν ενώσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κατασκευαστικών εταιρειών και επιχειρήσεων προμήθειας ιατρικού εξοπλισμού, προέκυψε ότι το ιταλικό Δημόσιο παραβίασε συστηματικά τις προθεσμίες πληρωμής των 30 και των 60 ημερών που προβλέπονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι μελέτες που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή καταδεικνύουν ότι ο μέσος χρόνος πληρωμής των οφειλών του ιταλικού Δημοσίου, κυμαινόταν από 99 έως 156 ημέρες, ενώ σε ορισμένες οριακές περιπτώσεις – σύμφωνα με μελέτη της ημερήσιας εφημερίδας Il Sole 24 Ore – ο χρόνος πληρωμής έφτασε ακόμα και τις 687 ημέρες.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάσισε ότι η Ιταλία δεν τήρησε τις προβλεπόμενες προθεσμίες πληρωμών και καταδίκασε το κράτος μέλος στα δικαστικά έξοδα.
Η απόφαση ανοίγει τον δρόμο σε ιδιώτες να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με πολύ μεγάλες πιθανότητες να δικαιωθούν, εφόσον οι δημόσιοι φορείς των κρατών μελών δεν τους έχουν εξοφλήσει σε διάστημα 60 ημερών για εμπορικές συναλλαγές.