Τα συν και πλην των σχεδίων της ΤτΕ και του ΤΧΣ
Μετά από πολλά χρόνια αδράνειας, καθυστερήσεων, ακόμα και αδιαφορίας το 2018 αποτέλεσε έτος ορόσημο για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Την περασμένη χρονιά σημειώθηκε μεγάλη κινητοποίηση των διοικήσεων των τραπεζών για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων και την επιτάχυνση των σχετικών κινήσεων, καθώς και μεγάλη αύξηση των συναλλαγών πώλησης πακέτων δανείων σε καθυστέρηση σε ξένα funds, ενώ οι τράπεζες ξεπέρασαν τους στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων.
Ωστόσο, το μείζον ήταν η παρουσίαση των σχεδίων της Τράπεζας της Ελλάδος και του ΤΧΣ για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι η πρώτη φορά από το ξέσπασμα της κρίσης που στο τραπέζι βρίσκονται μη συμβατικά σχέδια, σχέδια που πριν από δύο ή τρία χρόνια θα είχαν απορριφθεί χωρίς πολλή συζήτηση. Τα δυο σχέδια, όπως και το «Σχέδιο Επιτάχυνση» της Eurobank που έχει ως στόχο να βρεθεί η τράπεζα στο τέλος του 2019 με ποσοστό NPEs 15% από 39% σήμερα, μπορούν να οδηγήσουν στον δραστικό περιορισμό των «κόκκινων» δανείων και να αποτελέσουν τη βάση ώστε οι εγχώριες τράπεζες μέχρι το 2021 να βρεθούν με μονοψήφιο δείκτη προβληματικών δανείων.
Επιτελικά στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν στο Economistas.gr ότι και οι δυο προτάσεις, της ΤτΕ και του ΤΧΣ, αντιμετωπίζουν αποφασιστικά το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με αυτή της ΤτΕ να υπερέχει, καθώς αντιμετωπίζει ταυτόχρονα και το πρόβλημα των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων (DTC). Ωστόσο, τονίζουν είναι απαραίτητο και για τις δυο προτάσεις να υπάρξει ενεργή εμπλοκή της κυβέρνησης ώστε να παρουσιαστούν στα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα και να επιταχυνθεί η εφαρμογή τους.
Το σχέδιο της ΤτΕ
Το σχέδιο της ΤτΕ περιλαμβάνει την τιτλοποίηση μέρους μη-εξυπηρετούμενων δανείων και τη μεταβίβασή τους σε ένα ειδικό όχημα SPV. Η μεταβίβαση θα γίνει με τιτλοποίηση των δανείων σε τρέχουσες τιμές όπως αποτυπώνονται στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Κατόπιν θα προσδιοριστεί η αξία αγοράς των δανείων αυτών ενώ η διαφορά μεταξύ της αξίας ισολογισμού και αξίας αγοράς θα από την μεταβίβαση ισόποσου DTC.
Τα πλεονεκτήματα
+ Oι τράπεζες μπορούν πολύ ταχύτερα να πετύχουν τους στόχους μείωσης των μη εξυπηρετουμένων, και μάλιστα να τους ξεπεράσουν.
+ Το δημόσιο δεν ζημιώνεται από την συναλλαγή. Αντίθετα το Ελληνικό Δημόσιο μπορεί να αποκομίσει μεγαλύτερο κεφαλαιακό όφελος από τις ανακτήσεις των προβληματικών δανείων.
+ Επιπλέον η πρόταση της ΤτΕ μπορεί να συνδυασθεί με αυτή του ΤΧΣ ή και με άλλες προτάσεις που έχουν παρουσιαστεί ή θα παρουσιαστούν.
Τεχνικές δυσκολίες
-- Απαιτείται έγκριση του σχεδίου από την DG Comp. Θα πρέπει να υπάρξει μεγάλη προεργασία σε τεχνικό επίπεδο ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα με την αντιμετώπιση του DTC.
-- Στάθμιση των senior notes. Για να μπορέσει να υλοποιηθεί το σχέδιο και να έχει νόημα για τις τράπεζες θα πρέπει τα Senior note που θα εκδοθούν και θα διακρατήσουν οι τράπεζες να έχουν μηδενική ή έστω χαμηλή στάθμιση ως στοιχείο ενεργητικού.
-- Αποτίμηση χαρτοφυλακίων. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η σωστή αποτίμηση των προς μεταβίβαση χαρτοφυλακίων θα μπορούσε οι τράπεζες να επιλέγουν τα χαρτοφυλάκια των δανείων που θα μεταβιβαστούν ωστόσο οι τιμές μεταβίβασης να προσδιορίζονται από ανεξάρτητους εκτιμητές, με βάση προσδιορισμού διάφορους δείκτες της αγοράς και μεθοδολογίες.
Το σχέδιο του ΤΧΣ - Asset Protection Scheme (APS)
Το σχέδιο που επεξεργάστηκε το ΤΧΣ περιλαμβάνει συναλλαγές τιτλοποίησης μη-εξυπηρετούμενων δανείων, όπου το «καλό» τμήμα της τιτλοποίησης, το αποκαλούμενο senior tranche διακρατείται από τις τράπεζες - πωλητές και λαμβάνει κρατική εγγύηση ώστε οι τράπεζες να πετύχουν ενίσχυση της κεφαλαιακής τους βάσης. Είναι απαραίτητο η κρατική εγγύηση να τιμολογηθεί με όρους αγοράς προκειμένου να εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη της DG Comp.
Πλεονεκτήματα
+ Το σχέδιο του ΤΧΣ προσφέρει τη δυνατότητα στις τράπεζες να πραγματοποιήσουν κατά πολύ μεγαλύτερες συναλλαγές πωλήσεων μη-εξυπηρετούμενων δανείων (σε σχέση με τώρα), μέσω της διακράτησης μέρους της τιτλοποίησης.
+ Το χρηματοοικονομικό αποτέλεσμα μιας συναλλαγής τιτλοποίησης μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά μέσω των ανακτήσεων από τα χαρτοφυλάκια των «κόκκινων» δανείων που θα μεταβιβαστούν.
+ Και το σχέδιο του ΤΧΣ μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με άλλα σχέδια που είτε έχουν παρουσιαστεί είτε μπορεί να παρουσιαστούν στο μέλλον. Επιπλέον, επιτρέπει σε κάθε τράπεζα να προγραμματίσει, σύμφωνα με τις δικές της προτεραιότητες και ανάγκες, τις πωλήσεις χαρτοφυλακίων μη-εξυπηρετούμενων δανείων που επιθυμεί, ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες.
Τεχνικές δυσκολίες
-- Η χαμηλή πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας και τα υψηλά επιτόκια δημιουργούν δυσκολία στον προσδιορισμού κατάλληλου ύψους για το κόστος εγγυήσεως. Είναι κρίσιμο ο μηχανισμός προσδιορισμού του κόστους της εγγύησης να επιτυγχάνει χαμηλό κόστος για τις τράπεζες και παράλληλα να εγκριθεί από την DG Comp.
-- Ο προσδιορισμός της αξιολόγησης / rating των τιτλοποιήσεων. Σύμφωνα με το σχέδιο οι τιτλοποιήσεις των κόκκινων δανείων θα πρέπει να λάβουν αξιολόγηση από κάποια εταιρία αξιολογήσεων, και είναι κρίσιμο για την επιτυχία των συναλλαγών να υπάρχει ένα ρεαλιστικό ελάχιστο rating. Πρόκειται για δύσκολη εξίσωση καθώς το rating θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι η συναλλαγή ότι γίνεται με όρους αγοράς και κατά συνέπεια να είναι σύμφωνη με τα κριτήρια της DG Comp. Επιπλέον μια καλή αξιολόγηση είναι απαραίτητη προκειμένου το senior note να έχει καλή μεταχείριση από πλευράς σταθμίσεως ως στοιχείο ενεργητικού. Αντίθετα ένα υψηλό «κατώφλι» στο rating θα έκανε ανέφικτη τη συναλλαγή λόγω του κακού κρατικού rating.
-- Για να μπορέσουν οι τράπεζες να κάνουν μεγάλη χρήση του σχεδίου και να πετύχουν μεγάλη μείωση των κόκκινων δανείων πρέπει να προβλεφθεί ένα σχετικά υψηλό ποσό εγγυήσεων συνολικά. Μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί ότι οι τράπεζες θα μπορέσουν να υλοποιήσουν έναν μεγάλο όγκο συναλλαγών. Τέλος θα πρέπει να εξασφαλιστεί ένας αποτελεσματικός και διαφανής μηχανισμός για την κατανομή των ποσών των εγγυήσεων στις επιμέρους συστημικές τράπεζες.