Equifund: Μια σπουδαία εξέλιξη στο ελληνικό επιχειρείν

Των Άγγελου Τσακανίκα και Βασίλη Μόρντο*

Η ενεργοποίηση των πόρων του προγράμματος Equifund κυριαρχεί το τελευταίο διάστημα στη σχετική συζήτηση για τη στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων της χώρας. Το Equifund αποτελεί ένα Fund-of-Funds του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων το οποίο επενδύει μέσω εννιά επιμέρους επενδυτικών ταμείων, που λειτουργούν ως ανεξάρτητες επιχειρήσεις και που έχουν επιλεγεί να διαχειρίζονται τα κεφάλαια αυτά, συνεισφέροντας ταυτόχρονα και δικά τους ίδια κεφάλαια. Tα εννέα αυτά funds προσφέρουν για πρώτη φορά μια ολοκληρωμένη κάλυψη των αναγκών χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων. Έξι από τα funds είναι venture capital funds, δηλαδή αφορούν μόνο νεοφυείς επιχειρήσεις με αντικείμενο κατά κύριο λόγο τις νέες τεχνολογίες, ενώ τα άλλα τρία funds επενδύουν σε πιο ανεπτυγμένες επιχειρήσεις, που βρίσκονται στη φάση της μεγέθυνσης. Πέρα από το ύψος των κεφαλαίων που αναμένεται να προσφέρει το Equifund, σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί και η αμεσότητα της παροχής χρηματοδότησης, αφού πλέον το κεφάλαιο είναι άμεσα διαθέσιμο εντός μικρού χρονικού διαστήματος από τη στιγμή της συμφωνίας μέχρι τη στιγμή της εκταμίευσης.

Σε πρόσφατη διπλωματική εργασία που εκπονήθηκε στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, από τον Βασίλη Μόρντο με θέμα «Εργαλεία και μηχανισμοί χρηματοδότησης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα», και επιβλέποντα τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Άγγελο Τσακανίκα, αξιολογήθηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτού του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου. Στην εργασία πραγματοποιήθηκαν εκτενείς συνεντεύξεις με μέλη του οικοσυστήματος - επενδυτές, υπευθύνους δομών επιχειρηματικότητας, startuppers και επιχειρηματικούς αγγέλους.

Με βάση τα αποτελέσματα της εργασίας επιβεβαιώθηκε η πεποίθηση πως η έναρξη λειτουργίας του Equifund αποτελεί μια σπουδαία εξέλιξη για το ελληνικό “επιχειρείν”. Μέσω αυτού του προγράμματος έχουν αρχίσει ήδη να διατίθενται παραπάνω από 300 εκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για μία ιδιαιτέρως ελπιδοφόρα εξέλιξη σε μία χρονική στιγμή που η χώρα προσπαθεί να ανακάμψει και να βρεθεί σε τροχιά ανάπτυξης. Στην παρούσα φάση θεωρείται από κάποιους φορείς της αγοράς πως η προσφορά κεφαλαίων ξεπερνά τη ζήτηση. Όμως, αυτή η προσφορά κεφαλαίων εκτιμάται πως θα ωφελήσει την ελληνική οικονομία με δύο τρόπους. Πρώτον, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη μεγαλύτερης επαφής του μέσου πολίτη με τις νεοφυείς επιχειρήσεις και στην καλλιέργεια μίας νοοτροπίας που ευνοεί την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Δεύτερον, θα καταφέρει να δώσει αρκετές ευκαιρίες, ώστε όχι μόνο να εκπαιδευτεί η γενιά των σημερινών επιχειρηματιών, αλλά και να προκύψουν συγκεκριμένες ιστορίες επιτυχίας που μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση για μελλοντικές ομάδες που θέλουν να ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα.

Το Equifund ήρθε ίσως την πλέον κατάλληλη στιγμή για να γεφυρώσει ένα αρκετά επώδυνο χρηματοδοτικό κενό που είχε δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό οικοσύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας, ως απόρροια της λήξης του προγράμματος JEREMIE. Το πρόγραμμα JEREMIE ξεκίνησε τις επενδύσεις το 2012 και μέχρι το 2016, με συνολικό ποσό προς διάθεση τα 70 εκ. ευρώ. Δημιουργήθηκε έτσι ένα χρηματοδοτικό κενό μεταξύ του προγράμματος JEREMIE και του Equifund, που διήρκεσε μέχρι τα μέσα του 2018 και το οποίο δυσκόλεψε το έτσι και αλλιώς δυσμενές χρηματοδοτικό περιβάλλον που είχε διαμορφωθεί στην ελληνική οικονομία. Το κενό αυτό είχε ιδιαιτέρως αρνητικό αντίκτυπο σε πολλές επιχειρηματικές ομάδες που δεν κατάφεραν να αντλήσουν κεφάλαια και καθυστέρησαν στην εξέλιξή τους, είτε προχώρησαν σε κάτι λιγότερο φιλόδοξο, είτε και το εγκατέλειψαν εντελώς.

Επιπλέον, από την εργασία προέκυψε το συμπέρασμα πως παρέχεται μεγάλη αυτονομία στα funds για τις όποιες αποφάσεις τους, καθώς το υπερταμείο δεν χρειάζεται να προβεί σε έγκριση των επενδύσεων των επιμέρους ταμείων. Μάλιστα, υπάρχει δυνατότητα σχετικής γνωμοδότησης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για ειδικές περιπτώσεις χρηματοδότησης. Από την άλλη πλευρά, καταγράφηκε και ένας σημαντικός περιορισμός που σχετίζεται με υποχρέωση που έχει τεθεί από το Equifund στα εννέα funds, σύμφωνα με την οποία τα κεφάλαια θα πρέπει να διοχετεύονται στην πλειονότητά τους εντός της Ελλάδας.

Η εργασία ανέδειξε επίσης δύο κινδύνους. Ένας πρώτος κίνδυνος σχετίζεται με το ενδεχόμενο έντονης αύξησης των αποτιμήσεων των startup επιχειρήσεων καθώς και των μισθών του προσωπικού τους, σε μεγέθη δυσανάλογα προς την πραγματική τους αξία (intrinsic value) λόγω της μεγάλης προσφοράς κεφαλαίων. Ένας δεύτερος κίνδυνος αφορά στην πιθανή αδυναμία διαχείρισης τέτοιου όγκου προτάσεων από τους συντονιστές των funds. Εν ολίγοις, δεν είναι σίγουρο ότι οι συντονιστές αυτοί - παρ’ότι στην πλειονότητά τους ιδιαίτερα έμπειροι στον τομέα των επενδύσεων - θα καταφέρουν να διαχειριστούν με τον πιο αποδοτικό τρόπο τα κεφάλαια, καθώς επενδύσεις τέτοιου μεγέθους και σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα είναι πρωτόγνωρες για αυτό τον τομέα της ελληνικής οικονομίας.

Σε αυτό το πεδίο φαίνεται να αναδεικνύεται ο ρόλος που μπορούν να παίξουν διάφορες δομές στήριξης της επιχειρηματικότητας, όπως π.χ η θερμοκοιτίδα ΕΠΙνοω του ΕΜΠ σε αυτή τη διαδικασία της προεπιλογής, της ωρίμανσης και του φιλτραρίσματος αυτής της ίσως υπερπροσφοράς «ιδεών». Υπάρχει ήδη αρκετή τεχνογνωσία σε κάποιες από αυτές τις δομές για να λειτουργήσουν επικουρικά και συμπληρωματικά στη λειτουργία των funds και ίσως να βελτιώσουν την αποδοτικότητα αυτής της διαδικασίας.

Συνοψίζοντας, βρισκόμαστε σε μία ευτυχή συγκυρία που το εγχώριο οικοσύστημα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας «ολοκληρώνεται» μέσω αυτών των funds, γεγονός που θα επηρεάσει το σχετικό περιβάλλον, καταρχάς θετικά. Φαίνεται πώς έχει τη δυνατότητα να αλλάξει ριζικά τη διαθεσιμότητα κεφαλαίων αλλά, κυριότερα, να μεταβάλει την επιχειρηματική κουλτούρα και νοοτροπία, στηρίζοντας σε μία κρίσιμη φάση ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μία ολόκληρη γενιά νέων επιχειρηματιών με ελπίδα και φιλοδοξία, στέλνοντας παράλληλα το μήνυμα για μία πιο φιλική προς τις επιχειρήσεις Ελλάδα.

* Ο Άγγελος Τσακανίκας είναι Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Σχολής Χημικών Μηχανικών - Ο Βασίλης Μόρντο είναι απόφοιτος Σχολής Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ, σύμβουλος επιχειρήσεων.