Η «ωρολογιακή βόμβα» του τουρκικού χρέους
Το πρόβλημα χρέους της Τουρκίας, σε συνδυασμό με τη διολίσθηση της λίρας, είναι πέραν πάσης αμφιβολίας το μεγαλύτερο πρόβλημα της οικονομίας της γειτονικής χώρας. Το ακόμη χειρότερο της υπόθεσης είναι ότι πέραν των κινδύνων που υπάρχουν για την ίδια την Τουρκία, το πρόβλημα θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά και σε άλλες χώρες, ξεκινώντας φυσικά με σημαντικές οικονομίες της ευρωζώνης, ακόμη και την Ελλάδα.
Με μία πρώτη ματιά, η κατάσταση στην Τουρκία μοιάζει με την κατάσταση σε διάφορες χώρες στον παρελθόν, όπως η Ελλάδα. Δηλαδή μεγάλο χρέος και βαθιά ύφεση που τελικά οδηγεί στην ανάγκη διάσωσης.
Ωστόσο, υπάρχει μία μεγάλη διαφορά που καθιστά το πρόβλημα χρέους στην Τουρκία πολύ πιο περίπλοκο και εν δυνάμει επικίνδυνο. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, την Ιταλία και άλλες υπερχρεωμένες οικονομίες, στην Τουρκία ο μόνος κίνδυνος δεν είναι ο δανεισμός του κράτους. Αντιθέτως, το τεράστιο, δυσβάσταχτο και διαρκώς αυξανόμενο χρέος των επιχειρήσεων κάνει την Τουρκία μία ωρολογιακή βόμβα, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη ακόμη και η διάσωση της από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Συγκεκριμένα, το ιδιωτικό χρέος αγγίζει το εντυπωσιακό ποσοστό του 170% του ΑΕΠ, την ώρα που ο μισός δανεισμός έχει γίνει σε ξένα νομίσματα. Έτσι, η κατάρρευση της λίρας έχει καταστήσει ιδιαίτερα δύσκολη – έως αδύνατη – την αποπληρωμή αυτών των δανείων από τις επιχειρήσεις, οπότε ο κίνδυνος χρεοκοπιών έχει αυξηθεί σημαντικά.
Χρέη συνολικού ύψους 179 δισ. δολαρίων ωριμάζουν έως τον Ιούλιο του 2019. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο περίπου του ΑΕΠ της χώρας, σύμφωνα με εκτιμήσεις της JPMorgan. Τα 146 δισ. δολάρια από τα 179 που ωριμάζουν είναι ιδιωτικό χρέος και επιχειρηματικά δάνεια.
Και πέραν του τεράστιου προβλήματος του χρέους για την Τουρκία, πρέπει να αναλογιστούμε και ένα ακόμα πρόβλημα: τις συνέπειες που έχει η κατάσταση στην Τουρκία για τους κατόχους ομολόγων, καθώς μεταξύ τους είναι πολλές Ευρωπαϊκές τράπεζες. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις ο βαθμός της έκθεσης είναι τόσο σημαντικός που δικαιολογεί τις ανησυχίες ειδικών ότι αυτά που συμβαίνουν στην Τουρκία δε θα παραμείνουν στο εσωτερικό της χώρας, αλλά θα «μολύνουν» και άλλες οικονομίες.
Για παράδειγμα, πολύ σημαντική είναι η έκθεση πολλών Ισπανικών τραπεζών στην τουρκική οικονομία. Η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας, BBVA, ελέγχει το 49,9% της τουρκικής τράπεζας, Garanti, η οποία έχει ήδη ανακοινώσει σημαντική αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνειά της. Πολλές Ισπανικές τράπεζες έχουν δώσει πάρα πολλά δάνεια σε τουρκικές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια, οπότε και είναι ευάλωτες σε πιθανές χρεοκοπίες που θα έρθουν.
Και παρότι η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος δανειστής της Τουρκίας, Γαλλικές, Ιταλικές και Γερμανικές τράπεζες έχουν επίσης μεγάλη έκθεση στο τουρκικό χρέος. Αυτό φάνηκε ήδη από το περυσινό καλοκαίρι με το ξεπούλημα τραπεζικών μετοχών, όταν ξεκίνησε η κρίση της τουρκικής λίρας. Τότε είχαν χτυπηθεί η BBVA, η Unicredit, αλλά και η BNP Paribas.
Ωστόσο, το χτύπημα στις τιμές των μετοχών δεν είναι τίποτα σε σχέση με τη ζημιά που ίσως κάνει η κρίση της διολίσθησης της λίρας, αλλά και ο αυξανόμενος κίνδυνος χρεοκοπίας στον ευαίσθητο τραπεζικό τομέα της Ευρώπης.