Τον Ιανουάριο του 2020 όταν σχεδόν όλος ο πλανήτης κοιμόταν ήσυχος χωρίς να φαντάζεται την πανδημία που έρχεται, μία ομάδα επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης άρχισαν να δουλεύουν πάνω σε ένα εμβόλιο για να σώσουν τον κόσμο. Ήθελαν να είναι πολύ αποτελεσματικό, φθηνό και εύκολο στη χρήση ακόμη και στις φτωχότερες χώρες.
Οι καθηγητές, Σάρα Γκίλμπερντ, Άντριου Πόλλαρντ και κάποιοι ακόμα τα κατάφεραν. με αξιοσημείωτη ταχύτητα, οι επιστήμονες της Οξφόρδης κατάφεραν να σχεδιάσουν ένα εμβόλιο και να ξεκινήσουν τις δοκιμές πριν καν βρουν επιχειρηματικό εταίρο. Η γιγαντιαία Αγγλο-Σουηδική φαρμακευτική, AstraZeneca, ανέλαβε να το κατασκευάσει, να πάρει άδεια χρήσης σε όλον τον κόσμο και, κυρίως, να μη βγάλει κέρδη έως ότου τελειώσει η πανδημία.
Σίγουρα επρόκειτο για μία εμπνευσμένη, ιδεαλιστική και φιλανθρωπική σταυροφορία – ωστόσο εδώ και ένα χρόνο δέχονται επιθέσεις από παντού, με αποτέλεσμα το εμβόλιο της AstraZeneca να υποβαθμιστεί από «ήρωα» σε «μηδενικό».
Είναι τόσο πολλά αυτά που στράβωσαν και οι άνθρωποι της Οξφόρδης και της AstraZeneca με τις τόσο καλές προθέσεις δέχτηκαν τόσο πολλά χτυπήματα, που είναι λογικό να αναρωτιούνται αν έχουν πέσει θύματα μίας τεράστιας καμπάνιας παραπληροφόρησης.
Σύμφωνα με τη Βρετανική εφημερίδα, Guardian, αυτό ακριβώς έχει συμβεί. Όπως υποστηρίζει, υπάρχουν ξεκάθαρα στοιχεία ότι το εμβόλιο της Οξφόρδης και άλλα εμβόλια μπήκαν στο στόχαστρο ρωσικών εκστρατειών παραπληροφόρησης ώστε να προωθήσουν το δικό τους σκεύασμα, το Sputnik V.
Όπως λένε ειδικοί, το εμβόλιο της AstraZeneca δεν είναι τέλειο, το ίδιο όμως ισχύει και με όλα τα άλλα. Παρόλα αυτά, η προσοχή όλων είναι διαρκώς στραμμένη στο AstraZeneca.
Ο περίεργος γάμος Οξφόρδης – AstraZeneca
Η σύμπραξη των ιδεαλιστών επιστημόνων της Οξφόρδης με μία κολοσσιαία φαρμακευτική εταιρεία ήταν ένα περίεργο ξεκίνημα… δεδομένου ότι η AstraZeneca δεν είναι γνωστή για τα εμβόλιά της.
Οι περισσότεροι περίμεναν μία σύμπραξη με το γερμανικό κολοσσό των εμβολίων, Merck, όμως ο υπουργός Υγείας της Βρετανίας μεσολάβησε για τη σύμπραξη με μία βρετανική εταιρεία ώστε να δοθεί προτεραιότητα στην παράδοση εμβολίων στο Λονδίνο.
Ένα άλλο πρόβλημα ήταν η καθυστερημένη ανάμειξη της AstraZeneca. Όταν μπήκε στο εγχείρημα, οι επιστήμονες της Οξφόρδης είχαν ήδη ξεκινήσει τις πρώτες δοκιμές, οι οποίες δεν είχαν προγραμματιστεί με τρόπο που να ανταποκρίνεται στους κανόνες των ρυθμιστικών αρχών.
Έτσι δημιουργήθηκαν δύο σημαντικά προβλήματα, που θα γίνονταν εμφανή αργότερα. Η έλλειψη δοκιμών σε άτομα άνω των 60, αλλά και ένα «ατύχημα» στην αρχή της παραγωγής, όταν ένας κοτράκτορας έφτιαξε εμβόλια με τη μισή δόση. Όταν βγήκαν τα αποτελέσματα των πρώτων δοκιμών, διαπιστώθηκε ότι οι εθελοντές που είχαν πάρει μισή δόση είχαν μεγαλύτερη προστασία – έως 90% σε σύγκριση με 62% για όσους είχαν πάρει ολόκληρη δόση.
Η AstraZeneca μίλησε για «ευτυχή συγκυρία», όμως στις ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ δεν αρέσουν οι «ευτυχείς συγκυρίες» και δε θέλουν εκπλήξεις. Το επόμενο θέμα ήταν ότι και η Οξφόρδη έκανε λάθος, καθώς τελικά αποδείχτηκε ότι όσοι είχαν πάρει το μισό εμβόλιο είχαν και μεγαλύτερο διάστημα μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δόσης. Αυτό τελικά βελτίωσε το αποτέλεσμα, καθώς η καθυστέρηση της δεύτερης δόσης στη Βρετανία τελικά έσωσε τη χώρα από μία μεγάλη καταστροφή, ωστόσο τότε θεωρήθηκε μία «ανορθόδοξη» επιλογή.
Οι ρυθμιστικές αρχές δεν θέλουν εκπλήξεις
Δύο κρούσματα με μυελίτιδα τον περασμένο Σεπτέμβριο έτυχαν πολύ ιδιαίτερης αντιμετώπισης από τον αμερικανικό FDA. Άλλοι Οργανισμοί σταμάτησαν τις δοκιμές για μερικές ημέρες, όμως ο FDA τις πάγωσε για δύο μήνες. Τα νέα διαδόθηκαν στα τοπικά ΜΜΕ, με τους σχολιαστές να επιτίθενται νυχθημερόν στην AstraZeneca.
Στην εταιρεία αιφνιδιάστηκαν. Ποτέ δεν είχαν τέτοια αντιμετώπιση όταν έκαναν αιτήσεις έγκρισης των φαρμάκων για τον καρκίνο. Και όταν τελικά ανέφεραν τα καλά αποτελέσματα από τις αμερικανικές δοκιμές – 79% αποτελεσματικότητα κατά της συμπτωματικής νόσησης και 100% στους θανάτους – τότε η εταιρεία βρέθηκε αντιμέτωπη με αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων.
Αυτό πραγματικά δεν είχε προηγούμενο. Εξ άλλου, τα δεδομένα ασφαλείας δε δημοσιεύονται ποτέ. Ο Φάουτσι έκανε δημόσιες δηλώσεις και οι επιστήμονες της Οξφόρδης έκαναν υπερωρίες για να ανανεώσουν τα δεδομένα. Με τις επόμενες δοκιμές, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου υποχώρησε από το 79% στο 76%, που δε θεωρείται καν πτώση, ενώ η αποτελεσματικότητα σε μεγαλύτερες ηλικίες αυξήθηκε από το 80% στο 85%. Αποτέλεσμα; Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμα δώσει έγκριση στο εμβόλιο της AstraZeneca.
Προβλήματα παραγωγής
Με το νέο έτος ξεκίνησαν τα προβλήματα στην Ευρώπη. Η Κομισιόν δυσαρεστήθηκε με τις μειωμένες δόσεις που παρέδωσε η AstraZeneca – η ΕΕ παράγγειλε 400 εκατ. δόσεις, με τα πρώτα 90 εκατ. να αναμένονται το Μάρτιο. Η AstraZeneca παρέδωσε 40 εκατ. και μετά άλλα 30 το πρώτο τρίμηνο.
Με τα προβλήματα που αντιμετώπισε το εμβολιαστικό πρόγραμμα στην Ευρώπη τους πρώτους μήνες, το χτύπημα ήταν ισχυρό και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κήρυξε «πόλεμο» στην εταιρεία πηγαίνοντάς τη στα δικαστήρια. Φυσικά, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν – και μάλλον δικαίως – ότι το πρόβλημα οξύνθηκε, λόγω του Brexit.
Τι γίνεται με τη Ρωσία
Τα παραπάνω προβλήματα ήταν μόνο ένα κομμάτι της υπόθεσης. Το άλλο κομμάτι είναι η παραπληροφόρηση που κυκλοφόρησε ευρέως στο διαδίκτυο και ενορχηστρώθηκε από τη Ρωσία.
Αρχικά, οι παρασκευαστές του Sputnik V χαρακτήρισαν το AstraZeneca «εμβόλιο μαϊμού», επειδή βασίστηκε σε ιό από χιμπατζήδες. Το διαδίκτυο πλημμύρισε με βίντεο, meme και φωτογραφίες του Κινγκ Κονγκ να εμβολιάζει μία γυναίκα που ουρλιάζει…
Έρευνα της ΕΕ αποκάλυψε ότι η καμπάνια παραπληροφόρησης ενισχύθηκε σημαντικά από τον περασμένο Δεκέμβριο έως τον Απρίλιο. Και, όπως αποδείχτηκε, υποκινήθηκε από τη Ρωσία, αλλά και από την Κίνα, η οποία θέλει επίσης να πουλήσει τα εμβόλιά της στον πλανήτη.
Ο στόχος, δυστυχώς, δεν είναι μόνο το εμβόλιο της AstraZeneca, αλλά και των άλλων Δυτικών εταιρειών. Ταυτόχρονα, Ρωσικά μέσα προωθούν έντονα τα αντιεμβολιαστικά κινήματα, αλλά και τους αρνητές μάσκας στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τη Γαλλία να βρίσκεται ψηλά στη λίστα των επιθέσεων.
