Κίνδυνος για την παγκόσμια αγορά τροφίμων η μείωση των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία
Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκαλεί μια παγκόσμια μετατόπιση στο εμπόριο σιτηρών, που θρέφει δισεκατομμύρια ανθρώπους καθημερινά, και μπορεί να μειώσει την φετινή ουκρανική παραγωγή σιτηρών έως και 50% σε σχέση με πριν από τον πόλεμο.
Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία ήταν μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών εμπορευμάτων στον κόσμο όπως το σιτάρι και το κριθάρι πριν ξεσπάσει ο πόλεμος τον Φεβρουάριο του 2022. Ωστόσο, η σύγκρουση έφερε την τιμή του σιταριού και του καλαμποκιού των ΗΠΑ να αγγίζει τα υψηλά της δεκαετίας και πυροδότησε αστάθεια στις παγκόσμιες τιμές σιταριού όλο το χρόνο. Οι τιμές σταθεροποιήθηκαν το 2023, σημειώνοντας πτώση περίπου 13% από την αρχη του έτους μέχρι σήμερα.
«Οι εμπορικές ροές αλλάζουν και κυμαίνονται, πάντα αλλάζουν», είπε στο CNBC ο Andrew Whitelaw, συνιδρυτής και διευθυντής του Episode 3, μιας εταιρείας γεωργικών αναλύσεων. «Λαμβάνοντας υπόψη ότι πριν από 20 χρόνια, η Ρωσία δεν ήταν σημαντικός εξαγωγέας σιτηρών. Τα τελευταία 20 χρόνια αναπτύχθηκε (ς.ς. η Ρωσία) και πλέον μαζί με την Ουκρανία έχουν γίνει πλέον οι κορυφαίοι εξαγωγείς».
Και ενώ η περσινή απόδοση και οι εξαγωγές σιτηρών όπως το σιτάρι από την Ουκρανία ήταν ακόμα σημαντικές παρά τον πόλεμο και το κλείσιμο των λιμανιών στη Μαύρη Θάλασσα, οι ποσότητες που συγκομίζονται και αποστέλλονται φέτος είναι πιθανό να μειωθούν.
Η πρωτοβουλία Black Sea Grain Initiative, μια συμφωνία που αφορά την ασφαλή καθοδήγηση των πλοίων από τα ουκρανικά λιμάνια, μέσω Τουρκίας, παρατάθηκε μόνο κατά 60 ημέρες τον Μάρτιο, πολύ λιγότερο, σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο των 120 ημερών.
Η περσινή σοδειά σιταριού,ήταν «αρκετά καλή» στην Ουκρανία και «απολύτως φανταστική» στη Ρωσία, σύμφωνα με τον Whitelaw, αλλά η συγκομιδή της Ουκρανίας είναι πιθανό να μειωθεί περίπου κατά 20% το 2023, επειδή οι αγρότες έχουν σπείρει λιγότερες καλλιέργειες.
Αυτό οφείλεται σε έλλειψη πρόσβασης στη χρηματοδότηση, λιπάσματα, καύσιμα, εργασία, αλλά επίσης και στο γεγονός ότι η τιμή των σιτηρών στην Ουκρανία είναι πραγματικά χαμηλή, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του CNBC.
Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ , που δείχνουν ότι το 20-30% της έκτασης των καλλιεργειών σιταριού που σπάρθηκαν πέρσι τον χειμώνα στην Ουκρανία δεν θα συγκομιστούν αυτό το καλοκαίρι λόγω έλλειψης διαθεσιμότητας καυσίμων.
Οι απώλειες της Ουκρανίας θα πρέπει να καλυφθούν αλλού με την πάροδο του χρόνου, μεταξύ άλλων από την ίδια τη Ρωσία, αλλά με μεγαλύτερη εστίαση στις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Βραζιλία και την Αργεντινή.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανεβάζει τις τιμές των τροφίμων
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει συμβάλει στην αύξηση των τιμών των τροφίμων, με πληθωρισμό πάνω από 5% σε περισσότερο από το 80% των χωρών χαμηλού εισοδήματος, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας .
Όμως, ενώ οι περιορισμοί στις εξαγωγές από την Ουκρανία είχαν αντίκτυπο στις τιμές των τροφίμων, η αύξηση του κόστους ενέργειας και λιπασμάτων είναι πιθανό να έχει ακόμη μεγαλύτερη επίδραση, σύμφωνα με έρευνα ομάδας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου με επικεφαλής τον Peter Alexander, που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο . Η μελέτη υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν έως και 1 εκατομμύριο επιπλέον θάνατοι στη Μέση Ανατολή, την υποσαχάρια Αφρική και τη Βόρεια Αφρική, εάν επικρατήσουν υψηλές τιμές λιπασμάτων φέτος.
Μακροπρόθεσμα, η εικόνα είναι πολύπλοκη. Η κλιματική αλλαγή που προκαλεί ακραίες καιρικές συνθήκες βλάπτει ήδη το σύστημα τροφίμων, σύμφωνα με τον Alexander, ανώτερο λέκτορα στην Παγκόσμια Ακαδημία Γεωργίας και Συστημάτων Τροφίμων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Αλλά πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί αυτό είναι ασαφές, είπε στο CNBC: «Οι επιπτώσεις των μελλοντικών ακραίων καιρικών συνθηκών ... ξηρασία, ζέστη, πλημμύρες, δεν είναι πραγματικά καλά κατανοητές».
Ένας βασικός κίνδυνος είναι εάν η παραγωγή σιτηρών σταματήσει σε πολλά μέρη ταυτόχρονα, πρόσθεσε ο Alexander.«Υπάρχει σίγουρα η πιθανότητα να δούμε τέτοιου είδους εκδηλώσεις στο μέλλον, το οποίο θα μπορούσε να έχει πραγματικά αρνητικές συνέπειες για πολλούς ανθρώπους», πρόσθεσε.