Eurogroup: Η συμφωνία, το παρασκήνιο και οι αρνητικοί οιωνοί

Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν στο Eurogroup της Πέμπτης σε καταρχήν συμφωνία προκειμένου να διατεθεί μισό τρισεκατομμύριο ευρώ για να στηριχθούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες, που δέχονται βαρύ πλήγμα από την πανδημία του κορωνοϊού. Ωστόσο, άφησαν ανοικτό τον τρόπο που θα χρηματοδοτηθεί η ανάκαμψη, την ώρα που όλα τα κράτη μέλη οδεύουν σε βαθιά ύφεση.

Η συμφωνία επιτεύχθηκε αφού η Γερμανία και η Γαλλία άσκησαν πίεση για να καταβληθεί τουλάχιστον εν μέρει η αντίσταση της Ολλανδίας, η οποία αξίωνε να υπάρξουν αυστηροί όροι στην κατεπείγουσα χρηματοδότηση με ευρωπαϊκές πιστώσεις στις κυβερνήσεις που τη χρειάζονται για να ξεπεράσουν τον αντίκτυπο της πανδημίας και διαβεβαίωσαν την Ιταλία πως η ΕΕ θα δείξει αλληλεγγύη.

Μολαταύτα, η συμφωνία δεν αναφέρει ρητώς ότι θα εκδοθεί κοινό χρέος για να χρηματοδοτηθεί η ανάκαμψη — κάτι που ζητούν η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία, αλλά αποτελεί κόκκινη γραμμή για τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία και την Αυστρία.

Παραπέμπεται στους ηγέτες των 27 η απόφαση για το εάν θα χρησιμοποιηθούν «καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία», διατύπωση που ισοδυναμεί με νέες σκληρές και τεταμένες διαπραγματεύσεις.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ ο Μπρουνό Λεμέρ όπως και ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι βλέπουν στη χθεσινή απόφαση το άνοιγμα του δρόμου για την έκδοση ευρωομολόγων, ενώ ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Βόπκε Χούξτρα διατράνωσε το ακριβώς αντίθετο.

«Εναντιωνόμαστε, και θα συνεχίσουμε να εναντιωνόμαστε, στα ευρωομόλογα. Θεωρούμε ότι αυτή η ιδέα δεν θα βοηθήσει ούτε την Ευρώπη, ούτε την Ολλανδία μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Χούξτρα μετά το πέρας του συμβουλίου των υπουργών.

Ο Μάριο Σεντένο, ο πρόεδρος του Eurogroup που συντόνισε τις χθεσινές συνομιλίες, έπειτα από τον δεκαεξάωρο ολονύκτιο μαραθώνιο της Τρίτης που αποδείχθηκε στείρος, ανήγγειλε ότι θα διατεθούν 100 δισεκ. ευρώ σε ένα σχέδιο για την επιδότηση των μισθών ώστε οι εταιρείες να μπορούν να μειώνουν ώρες εργασίες αλλά όχι να περικόπτουν θέσεις εργασίας.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα αυξήσει τον δανεισμό της σε εταιρείες, προχωρώντας σε χορηγήσεις ύψους 200 δισεκ. ευρώ, ενώ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) θα διαθέσει φθηνές πιστώσεις 240 δισεκ. ευρώ σε κράτη που τις χρειάζονται, πρόσθεσε ο ίδιος.

Το πακέτο που συμφωνήθηκε χθες ανεβάζει τη συνολική δημοσιονομική αντίδραση της ΕΕ στα 3,2 τρισεκατομμύρια, το μεγαλύτερο ποσό που έχει συμφωνηθεί να διατεθεί για την αντιμετώπιση του αντίκτυπου της πανδημίας του κορονοϊού στον πλανήτη.

Ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν διαφωνίες για το πώς η Ευρώπη θα ανακάμψει και θα αρχίσει να αναπτύσσεται, με τον επίτροπο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι να δηλώνει πως τα κεφάλαια για το πρόγραμμα στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών θα μπορούσαν να ενταχθούν στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της περιόδου 2021-2027.

Η καταρχήν συμφωνία καταγράφηκε την ημέρα που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε ότι η πανδημία του κορονοϊού θα μπορούσε να προκαλέσει «τις χειρότερες οικονομικές συνέπειες από τη Μεγάλη Ύφεση» του 1929.

Ο συμβιβασμός έγινε με την πρόβλεψη δημιουργίας «Ταμείου Ανάκαμψης», για το οποίο θα δώσουν κατευθύνσεις οι αρχηγοί κρατών και το οποίο θα χρησιμοποιήσει και «καινοτόμα χρηματοπιστωτικά εργαλεία». Πίσω από αυτήν τη διατύπωση οι Ιταλοί θέλουν να «διαβάζουν» ευρωομόλογα, αλλά ο Ολλανδός υπουργός αμέσως μετά την τηλεδιάσκεψη ήταν σαφής: «δεν ήμουν και δεν θα είμαι ποτέ σύμφωνος, θα ήταν άδικο για τους φορολογούμενους μας». Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για τη μεγάλη «επιτυχία» του συμβιβασμού, ο Ολλανδός ούτε λίγο ούτε πολύ παραδέχθηκε ότι σκοπίμως υπήρξε λεκτική ασάφεια για να είναι όλοι ευχαριστημένοι.

Δεύτερο και εντονότερο σημείο τριβής, οι όροι χρηματοδότησης από τον ESM. Κι εδώ τα πράγματα είναι μάλλον σαφή, παρά το ότι ο επικεφαλής του Eurogroup απέφυγε επιμελώς να φωτίσει τις «γκρίζες» ζώνες. Τι ζητούσαν οι Ιταλοί; Χρηματοδότηση άνευ όρων, λόγω του έκτακτου χαρακτήρα της κρίσης. Τι πήραν; Πιστωτική γραμμή στο 2% του ΑΕΠ τους- όπως κι όσα κράτη μέλη το επιθυμούν- αλλά μόνο για δαπάνες Υγείας και πρόληψη και μόνο μέχρι να τελειώσει η κρίση. Κι αν οι Ιταλοί- ή οι υπόλοιποι- θελήσουν να χρηματοδοτήσουν τη ζημιά στην οικονομία τους από το lockdown που επέβαλε ο κορωνοϊός; Πολύ απλά θα πάρουν πιστωτική γραμμή από τον ESM, αλλά με τους προβλεπόμενους όρους, κοινώς με μνημόνιο.

Οι άλλες δύο παράμετροι της χθεσινής απόφασης δεν αντέχουν κριτικής. Το ταμείο εγγυήσεων 25 δις ευρώ, μέσω του οποίου η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων υποτίθεται θα μοχλεύσει δάνεια 200 δις για μικρομεσαίες, δεν έχει καν στηθεί ακόμα, συνεπώς «ζεστό» χρήμα εδώ και τώρα για ρευστότητα δεν υπάρχει. Από την άλλη, η φιλόδοξη δράση SURE της Κομισιόν, για 100 δις χρηματοδότησης μειωμένων ωραρίων εργαζομένων, για να μην έχουμε τσουνάμι απολύσεων στην Ευρώπη, προϋποθέτει εγγυήσεις 25 δις ευρώ από τα κράτη μέλη.

Ο Μάριο Σεντένο ρωτήθηκε εάν αυτή η «δύναμη πυρός», που αποφάσισε το Eurogroup, είναι αρκετή, όταν η Κ. Λαγκάρντ προειδοποίησε ότι χρειάζονται 1,5 τρισ ευρώ. Απάντηση δεν δόθηκε ποτέ. Ο Κλάους Ρέγκλινγκ παραδέχθηκε, όμως, ότι οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης θα μας συνοδεύουν για πολλά χρόνια…