Από τη μια, οι προφανείς κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία. Από την άλλη, οι απώλειες εσόδων για τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Η “πληγή” του λαθρεμπορίου οινοπνευματωδών δεν είναι νέα, ωστόσο το γεγονός ότι η υψηλή φορολογία- δυσανάλογα υψηλή σε σχέση με το κατά κεφαλήν εισόδημα- δίνει ισχυρό κίνητρο στα κυκλώματα, προκαλεί έναν ακόμα πονοκέφαλο για το οικονομικό επιτελείο.
Η συγκριτική έρευνα της Eurostat για τις τιμές των αλκοολούχων αναδεικνύει το πρόβλημα και αναμφίβολα ρίχνει αλάτι στις πληγές. Τα πιο “αλμυρά” ποτά εξακολουθούν να τα πληρώνουν οι Φινλανδοί, ενώ οι πιο χαμηλές τιμές καταγράφονται στην Ουγγαρία. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν βρίσκεται κάπου στην μέση, αλλά στην πρώτη πεντάδα και συγκεκριμένα στην τέταρτη θέση, καθώς οι τιμές των οινοπνευματωδών στη χώρα μας είναι σχεδόν 37% υψηλότερες σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Η φορολογία των οινοπνευματωδών είναι “γλυκιά” για το υπουργείο Οικονομικών. Μόνο από το ΦΠΑ εισπράττονται περί τα 200 εκατ. Ευρώ, άλλα 226 εκατ. ευρώ προϋπολογίζονται από τον ΕΦΚ στα “σκληρά” οινοπνευματώδη, ενώ περί τα 160 εκατ. ευρώ έχει λαμβάνειν ο Προϋπολογισμός από τον ΕΦΚ στη μπύρα. Ανατρέχοντας στα στοιχεία της Eurostat, διαπιστώνει κανείς ότι μετά από την πτωτική πορεία των τιμών- σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο- από το 2016 και μετά αρχίζει ένα νέο ράλι, αφού τότε έγινε μια ακόμα αναπροσαρμογή των ΕΦΚ, όπως επέβαλε το 3ο Μνημόνιο, με αποτέλεσμα να θεριέψει παράλληλα το λαθρεμπόριο.
Ο κλάδος αλκοολούχων ποτών ανέδειξε το μέγεθος του προβλήματος και είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11% της συνολικής κατανάλωσης. Αυτό σημαίνει πως περίπου 5 εκατ. φιάλες διακινούνται χωρίς να καταβάλλουν ΕΦΚ και ΦΠΑ, με τις απώλειες εσόδων από ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών να ανέρχονται σε 31 εκατ. ετησίως μόνον από τα αλκοολούχα εκτός από τα χύμα αποστάγματα διήμερων παραγωγών (τσίπουρο/τσικουδιά) όπου το πρόβλημα είναι οξύτερο. Παράλληλα, υπάρχουν ακόμη σημαντικότερες απώλειες από τον ΦΠΑ καθώς η κύρια ποσότητα των παρανόμως διακινούμενων ποτών διοχετεύεται στην επιτόπια αγορά, με τις απώλειες ΦΠΑ να εκτιμάται ότι κυμαίνονται από 28 έως 45 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΑΟΠ, οι μέθοδοι λαθρεμπορίου είναι τέσσερις:
- Λαθραία εισαγωγή αυθεντικών εμφιαλωμένων επώνυμων μαρκών από γειτονικές χώρες, διαφεύγοντας της φορολογίας (ΕΦΚ, ΦΠΑ, φόροι εισοδήματος) κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας
Ξαναγέμισμα φιαλών επωνύμων μαρκών με φθηνότερα / υποδεέστερα προϊόντα. Η εν λόγω δραστηριότητα αποτελεί εξαπάτηση του καταναλωτή, θέτει σε κίνδυνο την υγεία του και παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα των επωνύμων μαρκών.
Χρήση χύδην αιθυλικής αλκοόλης για παραγωγή νοθευμένων ποτών (νοθεία), είτε σε συσκευασία επώνυμων μαρκών η οποία δεν έχει απορριφθεί μετά την κατανάλωση του περιεχομένου της, είτε σε απομίμηση συσκευασίας επώνυμης μάρκας. Τα εν λόγω ποτά διαφεύγουν της φορολογίας (ΕΦΚ, ΦΠΑ, φόροι εισοδήματος) κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας ενώ η αυτή η μορφή παράνομου εμπορίου θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία του καταναλωτή και παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα των επώνυμων μαρκών
Καταγεγραμμένη και μη καταγεγραμμένη παραγωγή τοπικών αποσταγμάτων (προϊόν απόσταξης διήμερων παραγωγών). Με το «κέλυφος» της οικιακής κατανάλωσης παράγονται γεωμετρικά πολλαπλάσιες ποσότητες έναντι των επίσημα δηλωμένων, οι οποίες διοχετεύονται σε μορφή «χύμα» για εμπορικούς σκοπούς. Ο συντελεστής ΕΦΚ στην επίσημη καταγεγραμμένη παραγωγή για εμπορικούς σκοπούς (€ 12,75/λίτρο αιθ. αλκοόλης) είναι 9 φορές υψηλότερος από τον αντίστοιχο συντελεστή παραγωγής για οικιακή χρήση (€ 1,4/λίτρο αιθ. αλκοόλης) με ανάλογες απώλειες στα έσοδα από ΕΦΚ και ΦΠΑ. Το δικαίωμα εμπορίας στο προϊόν με τον πολύ χαμηλό συντελεστή καθώς και η αντικειμενική αδυναμία αγορανομικού ελέγχου λόγω του πλήθους των σημείων πώλησης, του μεγάλου αριθμού μη καταγεγραμμένων αμβύκων και της γεωγραφικής διασποράς αυτών στη χώρα μας οδηγεί στη διακίνηση του κύριου όγκου κατανάλωσης με πλήρη αποφυγή καταβολής φόρων. Παράλληλα, η παραγωγή γίνεται κάτω από ανεξέλεγκτες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη ΙΟΒΕ, η μείωση του ΕΦΚ στο μέσο όρο της Ε.Ε. θα οδηγήσει σε αύξηση των κρατικών εσόδων από το πρώτο κιόλας έτος εφαρμογής. Ενώ αναμένεται μείωση των εσόδων ΕΦΚ στο επίπεδο του 14,4% (έναντι μείωσης του συντελεστή ΕΦΚ κατά 29%), η διεύρυνση της νόμιμης κατανάλωσης θα οδηγήσει στην αύξηση των λοιπών φορολογικών εσόδων, τα οποία θα υπερκαλύψουν τις απώλειες ΕΦΚ. Η συνολική επίδραση στο ΑΕΠ, λόγω διεύρυνσης της νόμιμης κατανάλωσης εκτιμάται σε 109 εκατ. ευρώ.
