Βαριά «σύννεφα» στις διμερείς εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία
Κατά τη σύγκληση του τελευταίου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, οι ηγέτες των δύο κρατών εξέφρασαν τη βούληση για διπλασιασμό των διμερών εμπορικών ροών σε 10 δις $ έως το 2030, έναντι 5 δις $ το 2024. Τα στοιχεία δείχνουν, όμως, ότι κάτι δεν πάει καλά, πόσο μάλλον όταν το εμπορικό ισοζύγιο «γέρνει» όλο και περισσότερο σε βάρος των ελληνικών προϊόντων.
Σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση του Γραφείου Οικονομικών κι Εμπορικών Υποθέσεων της Άγκυρας, κατά τη δεκαετία 2009-2020 καταγράφεται πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας εμπορικό ισοζύγιο (με εξαίρεση το 2016). Η εικόνα αναστράφηκε πλήρως την τελευταία πενταετία, καθώς το πλεόνασμα μετατράπηκε σε το έλλειμμα, το οποίο αυξήθηκε σημαντικά από 231 εκατ. ευρώ σε 1,72 δις ευρώ το 2024.
Όσον αφορά στο 2025, το εμπορικό έλλειμμα σε βάρος της χώρας μας παρουσιάζει σημάδια διεύρυνσης. Το α’ τρίμηνο οι εξαγωγές της χώρας μας προς Τουρκία ανήλθαν σε 276 εκατ. ευρώ έναντι 332 εκατ. ευρώ κατά την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2024, καταγράφοντας μείωση κατά 17%, ενώ αντιθέτως οι τουρκικές εξαγωγές προς Ελλάδα, ανήλθαν σε 872 εκατ. ευρώ έναντι 615 ευρώ κατά το α’ τρίμηνο 2024, σημειώνοντας αύξηση κατά 41%.
Σημειωτέον, στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου της Τουρκίας για την αναβάθμιση της ενεργειακής της πολιτικής, με στόχο τον περιορισμό της εξάρτησής της από τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, η λειτουργία του διυλιστηρίου Star στη Σμύρνη-επένδυση της αζέρικης κρατικής εταιρείας Socar, καθώς και αντίστοιχες ενεργειακές επενδύσεις, που υλοποιούνται τελευταίως σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, αναμένεται να υποκαταστήσουν, σε μεγάλο βαθμό, τις ελληνικές εξαγωγές πετρελαιοειδών, κατά τα προσεχή έτη, που
ως τώρα αντιστοιχούν στο 15% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών στην Τουρκία.
Τα εμπόδια
Κατά την μέχρι τώρα εφαρμογή της Συμφωνίας Τουρκίας- Ευρώπης, καταγράφονται ορισμένες παρεκκλίσεις της Τουρκίας από τις προβλεπόμενες υποχρεώσεις της, θέτοντας προσκόμματα στη λειτουργία της Συμφωνίας (π.χ. μη συμμόρφωση με πολιτική ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων, πνευματικά δικαιώματα, κ.α).
Οι πρακτικές αυτές αποσκοπούν στην προστασία της εγχώριας παραγωγής, αποτυπώνονται σε αλλεπάλληλες τροποποιήσεις της κείμενης νομοθεσίας, που προβλέπουν επιβολή πρόσθετων εισαγωγικών δασμολογικών επιβαρύνσεων, εμπορικών φραγμών, εξαγωγικών περιορισμών/ποσοστώσεων, σειρά τεχνικών εμποδίων και επαχθών γραφειοκρατικών διαδικασιών, πρακτικών αθέμιτου ανταγωνισμού και λοιπών μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος. Η ως άνω πρακτική της Τουρκίας έχει σοβαρό αντίκτυπο στην πρόσβαση των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων στην αγορά.
Ειδικά όσον αφορά στα ελληνικά τρόφιμα, η δασμολόγηση είναι ιδιαίτερα υψηλή -σχεδόν αποτρεπτική- δεδομένου ότι ανταγωνίζονται, κυρίως, ομοειδή ανταγωνιστικά εγχώρια προϊόντα. Είναι ενδεικτικό ότι οι τουρκικοί δασμοί ξεπερνούν τους δασμούς… Τραμπ, σε κρέατα, ψάρια, φέτα, κεφαλοτύρι, μέλι, λαχανικά, όσπρια, ελαιόλαδο κ.λ.π., καθώς φτάνουν ως το 180%!!!
Πέρα από τις δασμολογικές, υπάρχουν και μη δασμολογικές επιβαρύνσεις. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται συχνές μεταβολές διαδικασιών υποβολής δικαιολογητικών για έκδοση εγκρίσεων και πιστοποιήσεων εξαγωγών, μη αναγνώριση από την Τουρκία ελέγχων, που πραγματοποιούνται εντός ΕΕ, επιπλέον τέλη και διοικητικές χρεώσεις για συμπληρωματικά δικαιολογητικά, μη αποδοχή πιστοποιητικών προέλευσης για αγροτικά προϊόντα και προϊόντα αλιείας, υποχρεωτικό πιστοποιητικό συμμόρφωσης (conformity certificate) του Υπουργείου Υγείας για τα εισαγόμενα φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία επιπροσθέτως πλήττονται από την εφαρμογή του μέτρου εντοπιότητας της παραγωγής αλλοδαπών εταιρειών, το οποίο κρίθηκε από τον ΠΟΕ ασυμβίβαστο με τις δεσμεύσεις της Τουρκίας, καθώς και υποχρεωτική ξεχωριστή δήλωση για
την καταγωγή των υλικών του τελικού εισαγόμενου προϊόντος από τις τουρκικέςΑρχές, οι οποίες δεν καλύπτονται από την ένδειξη “made in EU”, όπως ορίζει η Συμφωνία με την Ευρώπη.