Ποια «σύννεφα» σκιάζουν την ελληνική οικονομία -Οι διεθνείς κίνδυνοι που ανησυχούν την Αθήνα
Οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης είναι σχεδόν διπλάσιοι της Ευρωζώνης, η ανεργία υποχωρεί στα επίπεδα του 2008, το πρωτογενές πλεόνασμα διατηρείται σε επίπεδα που ανοίγουν το «παράθυρο» για νέες ελαφρύνσεις, το Χρέος πέφτει κάτω από το 140% του ΑΕΠ, η χώρα διατηρεί την πολυτέλεια να βγαίνει στις αγορές όποτε και για όσα θέλει ξεπληρώνοντας παράλληλα τα ακριβότερα δάνεια. Υπάρχουν όμως κάποια «αλλά», που σκιάζουν την εικόνα.
Οι εξελίξεις στη Γαλλία είναι, ίσως, από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπου μια «στραβή» μπορεί να προκαλέσει τριγμούς και ένα ντόμινο αρνητικών επιπτώσεων σε όλη την Ευρώπη, που κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει με ακρίβεια. Ήδη, πριν διαφανεί η επόμενη ημέρα, μετά την παραίτηση- εξπρές του Γάλλου πρωθυπουργού, τα χρηματιστήρια ταρακουνήθηκαν και ένα πέπλο ανησυχίας τύλιξε όλα τα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων. Το γεγονός ότι η απόδοση του γαλλικού δεκαετούς εκτινάχθηκε στα επίπεδα του 2011, είναι ένα σαφές δείγμα γραφής για το πώς θα «υποδεχθούν» οι αγορές μια πολιτικοοικονομική κρίση στη Γαλλία και κατ’ επέκταση σε όλη την Ευρώπη, ειδικά από τη στιγμή που η Γαλλία βρίσκεται στα «κόκκινα» λόγω υπέρβασης του ελλείμματος. Το να πιστεύει κανείς ότι η Ελλάδα θα μείνει αλώβητη από μια τέτοια μείζονα αναταραχή στην Ευρώπη, είναι μάλλον αφελές.
Οι κίνδυνοι
Όπως απέδειξε ο απόλυτος αιφνιδιασμός της πανδημίας και ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι κίνδυνοι ελλοχεύουν σε κάθε γωνιά. Αυτό αποτυπώνεται, άλλωστε, στα θεμελιώδη μεγέθη της ευρωπαϊκής οικονομίας, που πασχίζει να βρει τον βηματισμό της.
Υπάρχουν κίνδυνοι, που απειλούν λιγότερο ή περισσότερο και την ελληνική οικονομία; Υπάρχουν κι έχουν ενσωματωθεί στο δυσμενές σενάριο του Προϋπολογισμού, χωρίς, όμως, να έχει εκτιμηθεί ακόμα η δυνητική επίπτωση τους:
- η έλλειψη σταθερότητας και προβλεψιμότητας που χαρακτηρίζει το παγκόσμιο δασμολογικό πλαίσιο από τις αρχές του 2025, αναμένεται να επιβραδύνει το διεθνές εμπόριο και τις επιχειρηματικές επενδύσεις με άμεσες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία
- η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων θα μπορούσε να προκαλέσει νέους κραδασμούς στην παγκόσμια οικονομία επηρεάζοντας δυσμενώς τις θαλάσσιες οδούς, τις αλυσίδες εφοδιασμού και κατά συνέπεια τις τιμές των βασικών προϊόντων και εν γένει την ανάπτυξη
- η αυξανόμενη συχνότητα και η ένταση ακραίων κλιματικών φαινομένων αποτελούν έναν επιπρόσθετο, παγιωμένο κίνδυνο με απρόβλεπτες και σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα
- η ανατίμηση του ευρώ ενέχει κινδύνους για το εξωτερικό ισοζύγιο και την ανταγωνιστικότητα στην Ευρωζώνη
- η εφαρμογή συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής σε μεγάλες οικονομίες της ΕΕ ενδέχεται να επιδράσει αρνητικά στην εξωτερική ζήτηση
Ενεργειακός «πυρετός»
Ακόμα και στο πεδίο της Ενέργειας, η σημερινή σχεδόν… ειδυλλιακή εικόνα, μπορεί να ανατραπεί.
Κατά το β’ τρίμηνο του 2025 και ιδίως από τον Ιούνιο και μετά διαμορφώθηκε μία τάση σταθεροποίησης του πετρελαίου, με τις τιμές να κινούνται πλησιέστερα σε 65 με 70 δολάρια ανά βαρέλι, ενώ η μείωση από την αρχή του έτους υπερβαίνει σε ποσοστό το 10%. Ωστόσο, οι συνθήκες στην αγορά πετρελαίου παραμένουν ευμετάβλητες, καθ’ όσον οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και οι αποφάσεις του OPEC+ εξακολουθούν να συνιστούν σημαντικές πηγές αβεβαιότητας. Είναι ενδεικτικό ότι μόλις ο ΟΠΕΚ+ συμφώνησε σε μια μέτρια αύξηση της παραγωγής,
μετριάζοντας τους φόβους της αγοράς για μεγαλύτερη ώθηση στην προσφορά, η τιμή του Brent ανέβηκε 2%.
Όσον αφορά στην τιμή του φυσικού αερίου, μειώθηκε από 42,8 ευρώ ανά μεγαβατώρα τον Αύγουστο 2024, σε 35,4 ευρώ ανά μεγαβατώρα τον φετινό Αύγουστο, καταγράφοντας πτώση 17,3%, ενώ η πτώση από τον Αύγουστο 2022, που ήταν το χρονικό σημείο κορύφωσης της ενεργειακής κρίσης, ανήλθε σε 90%. Η αποκλιμάκωση αυτή εντός του 2025 αποδίδεται στις ηπιότερες θερμοκρασίες, στη διαθεσιμότητα επαρκών αποθεμάτων υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG και στη συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Παρά τη σημαντική αυτή αποκλιμάκωση, οι διεθνείς τιμές παραμένουν ευμετάβλητες και ιδιαίτερα ευαίσθητες στις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης καθώς και στις γεωπολιτικές εξελίξεις, οι οποίες εξακολουθούν να επηρεάζουν τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης. Για παράδειγμα, η Ρωσία εξαπέλυσε τις μεγαλύτερες επιθέσεις της στο δίκτυο φυσικού αερίου της Ουκρανίας από την έναρξη του πολέμου, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες ευρωπαϊκές εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ουκρανία, σε μια περίοδο όπου η ζήτηση των ευρωπαϊκών νοικοκυριών για θέρμανση αρχίζει να αυξάνεται.