Από την παρακμή στην ανάπτυξη: Η στρατηγική αναγέννηση της αμυντικής βιομηχανίας και των ναυπηγείων στην Ελλάδα
Για πολλές δεκαετίες, η αμυντική βιομηχανία και τα ναυπηγεία της Ελλάδας αποτελούσαν προβληματικούς κλάδους στη βιομηχανική πορεία της χώρας, συμβολίζοντας μια περίοδο πλημμελούς διαχείρισης, χαμένων επενδυτικών ευκαιριών και ανεκμετάλλευτης τεχνογνωσίας.
Σήμερα, ωστόσο, οι τομείς αυτοί επανέρχονται δυναμικά στο προσκήνιο της αναπτυξιακής πολιτικής, αποτελώντας τους δύο κεντρικούς άξονες για τη δημιουργία μιας παραγωγικά και τεχνολογικά προηγμένης βιομηχανίας.
Η πορεία από την ακμή στην παρακμή δεν ήταν τυχαία. Από τη δεκαετία του 1980, οι κρατικές παρεμβάσεις, οι αναποτελεσματικές διοικήσεις και η έλλειψη στρατηγικού οράματος άφησαν βαρύ το αποτύπωμά τους. Τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας, που κάποτε αποτελούσαν εμβλήματα βιομηχανικής δύναμης, περιήλθαν σε οικονομική ατονία.
Από τη συρρίκνωση στην εξαγωγή οπλικών συστημάτων
Οι κρατικοποιήσεις, οι καθυστερημένες ιδιωτικοποιήσεις και οι συνεχείς νομικές εμπλοκές οδήγησαν σε εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις και απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας, με αποτέλεσμα η Ελλάδα, μια ναυτιλιακή υπερδύναμη, να μην μπορεί να εξυπηρετήσει ούτε τα δικά της πλοία. Αντίστοιχα, η αμυντική βιομηχανία (ΕΑΒ, ΕΑΣ, ΠΥΡΚΑΛ) γνώρισε δραματική συρρίκνωση, κυρίως λόγω της δημοσιονομικής κρίσης που περιόρισε τα εξοπλιστικά προγράμματα. Η γραφειοκρατία και η απουσία ευελιξίας επιτάχυναν την απώλεια εξειδικευμένου προσωπικού και τεχνογνωσίας.
Σήμερα, η Ελλάδα επιχειρεί να γυρίσει σελίδα, αξιοποιώντας έναν συνδυασμό κρατικών πόρων, ευρωπαϊκών κονδυλίων και ιδιωτικών κεφαλαίων. Η κυβέρνηση προωθεί ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης ύψους 150 εκατομμυρίων ευρώ για τις επιχειρήσεις του αμυντικού κλάδου, αντλώντας πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF) και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ο στόχος είναι η ενίσχυση της παραγωγής, η αύξηση της συμμετοχής σε ευρωπαϊκά έργα και η τόνωση των εξαγωγών. Ήδη, ελληνικές εταιρείες συμμετέχουν σε δεκάδες ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για συμπαραγωγές και μεταφορά τεχνολογίας με διεθνείς ομίλους. Η στρατηγική επιδίωξη είναι η μετάβαση της χώρας από αγοραστή σε παραγωγό και εξαγωγέα οπλικών συστημάτων και τεχνολογίας.
Περίοδος άνθησης για τα ελληνικά ναυπηγεία
Παράλληλα, τα ελληνικά ναυπηγεία βιώνουν μια περίοδο εντυπωσιακής αναβίωσης. Η ιδιωτικοποίηση των Ναυπηγείων Ελευσίνας και Σκαραμαγκά, σε συνδυασμό με την επιτυχημένη πορεία του Νεωρίου της Σύρου, δημιουργούν ένα νέο, δυναμικό τοπίο. Στον Σκαραμαγκά, σχεδιάζονται επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, ενώ στην Ελευσίνα, το επενδυτικό πλάνο στοχεύει στη μετατροπή του ναυπηγείου σε ένα σύγχρονο κέντρο ναυπηγήσεων και συντήρησης, ικανό να εξυπηρετεί τόσο το Πολεμικό Ναυτικό όσο και τη διεθνή εμπορική ναυτιλία. Το παράδειγμα της Σύρου αποδεικνύει την επιτυχία του μοντέλου που συνδυάζει ιδιωτική πρωτοβουλία και κρατική στήριξη. Ταυτόχρονα, τα Ναυπηγεία Σαλαμίνας συνεχίζουν τη σταθερή τους δραστηριότητα, υποστηρίζοντας την ευρύτερη ναυπηγοεπισκευαστική αλυσίδα του Πειραιά.
Η συντονισμένη ανάκαμψη αυτών των δύο κλάδων αποτελεί στρατηγική επιλογή, καθώς η άμυνα και η ναυπηγική έχουν εγγενή σύνδεση. Η κυβέρνηση στοχεύει στην αναδιαμόρφωση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, δίνοντας έμφαση σε τομείς με υψηλή τεχνολογική αξία και εξαγωγικό προσανατολισμό. Σύμφωνα με αναλυτές, επιδιώκεται η αύξηση της συμβολής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ από τα τρέχοντα επίπεδα στο 10% μέσα στην επόμενη πενταετία, ένας στόχος που υποστηρίζεται από επενδύσεις και ένα σταθερό χρηματοδοτικό πλαίσιο.
Η αμυντική βιομηχανία και τα ναυπηγεία μετατρέπονται από σύμβολα μιας προβληματικής περιόδου σε μοχλούς μιας βιομηχανικής αναγέννησης. Εάν οι τρέχουσες πρωτοβουλίες υλοποιηθούν με συνέπεια και στρατηγική, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να επανατοποθετηθεί στον παγκόσμιο χάρτη ως χώρα παραγωγής υψηλής τεχνολογίας. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, το όραμα για την ελληνική βιομηχανία αποκτά ουσιαστικό περιεχόμενο, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας νέας εποχής παραγωγικής αυτοπεποίθησης.
ΑΠΕ-ΜΠΕ