Εφαρμογές στα smartphone «καρφώνουν» πού πηγαίνουμε

Τα smartphones αποτελούν πλέον προέκταση του χεριού μας, εκατοντάδες εφαρμογές δημιουργούνται για να μας κρατούν συνδεδεμένους για ώρες, είτε χρησιμοποιούμε, είτε όχι το κινητό. Οι εφαρμογές που τρέχουν στο παρασκήνιο συλλέγουν πληροφορίες και δεδομένα για εμάς, με τους χρήστες να μην γνωρίζουν σε τι ακριβώς είχαν συμφωνήσει όταν εγκαθιστούσαν την υπηρεσία, κάνοντας το «Πανόπτικον» του Τζέρεμι Μπένθαμ να γίνεται πραγματικότητα.

Οι εταιρείες που συγκεντρώνουν τις πιο προσωπικές μας λεπτομέρειες, έχουν το... «ελεύθερο» που εξασφαλίζει το ασαφές νομικό πλαίσιο να χρησιμοποιούν τα προσωπικά δεδομένα τοποθεσίας των χρηστών. Μπορούν να πουλήσουν τα δεδομένα, ή ακόμα και να τα συγκεντρώσουν για τους δικούς τους διαφημιστικούς σκοπούς.

Όπως αποκαλύπτουν οι NY Times, δεκάδες εταιρείες χρησιμοποιούν τις τοποθεσίες των smartphones για να βοηθήσουν από διαφημιστές μέχρι hedge funds και αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα μας. Η καθημερινότητα μας γίνεται μια σειρά από κουκκίδες σε χάρτη, καθώς όσο αναπτύσσεται η τεχνολογία των smartphone τόσο μεγαλύτερη είναι η πρόσβαση τους στη προσωπική μας ζωή.

Η Google και το Facebook που κυριαρχούν στην διαφημιστική αγορά των κινητών, ηγούνται επίσης και στην στοχευμένη μέσω τοποθεσίας διαφήμιση. Συλλέγουν τα δεδομένα από τις εφαρμογές που διαθέτουν, και συγκεντρώνουν όλες τις πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να εξατομικεύσουν ακόμα περισσότερο τις υπηρεσίες τους και να διευρύνουν τις στοχευμένες διαφημίσεις τους.

Σύμφωνα με τους NY Times, τουλάχιστον 75 εταιρείες λαμβάνουν ανώνυμα αλλά πολύτιμα δεδομένα τοποθεσίας από εφαρμογές που επιτρέπουν την πρόσβαση για να λαμβάνονται τοπικές ειδήσεις και ενημερώσεις για τον καιρό.

Πολλές από αυτές τις εταιρείες μπορούν να εντοπίσουν μέχρι και 200 εκατ. συσκευές στις ΗΠΑ και διατηρούν βάσεις δεδομένων που «χαρτογραφούν» τον κάθε χρήστη smartphone. Η πρόσβαση στην ιδιωτική ζωή των κατόχων smartphone είναι τόσο μεγάλη, που όπως αναφέρει η εφημερίδα, υπήρχαν περιπτώσεις ανθρώπων που το προφίλ της τοποθεσίας τους μπορούσε να ανανεωθεί μέχρι και 14.000 φορές σε μια ημέρα!

Οι εταιρείες διατηρούν τα δεδομένα που συλλέγουν από τις εφαρμογές των smartphones, χρησιμοποιούν τα στοιχεία για πώληση, ανάλυση ή όποια άλλη χρήση έχουν ανάγκη οι διαφημιστές, οι πωλητές λιανικής ακόμα και hedge funds που αναζητούν περισσότερες πληροφορίες για την καταναλωτική συμπεριφορά.

Η IBM έχει εισέλθει στον τομέα με την αγορά της εφαρμογής Weather Channel. Το κοινωνικό δίκτυο Foursquare μετατράπηκε σε εταιρεία μάρκετινγκ με προσανατολισμό την αξιοποίηση δεδομένων για τις θέσεις των χρηστών. Την ίδια στιγμή εμφανίζονται και πολλά υποσχόμενοι επενδυτές σε start-ups που ασχολούνται με τις εφαρμογές τοποθεσίας, όπως η Goldman Sachs και ο συνιδρυτής της PayPal, Πίτερ Θιλ.

Από την πλευρά τους, οι επιχειρήσεις σημειώνουν πως τα στοιχεία που συγκεντρώνουν δείχνουν μόνο συνήθειες των καταναλωτών και δεν αποκαλύπτουν προσωπικά στοιχεία. Υποστηρίζουν πως η βάση δεδομένων βλέπει μόνο κουκκίδες και όχι ονόματα, επισημαίνοντας πως όταν ο χρήστης ενεργοποιεί τα δεδομένα τοποθεσίας του, έχει αποδεχθεί πως θα είναι γνωστό το πού βρίσκεται.

Ο αντίλογος, θέτει το ζήτημα πως εύκολα μπορεί να συνδεθεί ένα άτομο με μια συγκεκριμένη ρουτίνα που καταγράφεται στη βάση δεδομένων των εταιριών. Επιπλέον υπογραμμίζουν πως μπορεί ο καταναλωτής να δίνει εν γνώση του την άδεια για να φαίνεται το στίγμα του, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως συναινεί στη πώληση των προσωπικών του στοιχείων σε τρίτες εταιρείες.

Ως μεγάλο ζήτημα αναδεικνύονται οι όροι χρήσης που υπάρχουν στις εφαρμογές καθώς δεν διευκρινίζουν τι γίνονται τα προσωπικά μας δεδομένα που καταγράφονται.

Ο γερουσιαστής του Όρεγκον, Ρον Γουάιντεν, που έχει προτείνει στο παρελθόν νομοσχέδια για να περιοριστεί η συλλογή και πώληση τέτοιων προσωπικών δεδομένων, σημείωσε ότ «οι πληροφορίες για την τοποθεσία κάποιου μπορεί να αποκαλύψουν μερικές από τις πιο ιδιωτικές λεπτομέρειες της ζωής μας, είτε επισκέπτεσαι τον ψυχίατρο ή πηγαίνεις σε μια συνάντηση των Ανώνυμων Αλκοολικών, ή με ποιον μπορεί να έχεις ραντεβού. Δεν είναι σωστό να έχουμε τους καταναλωτές στο σκοτάδι, σχετικά με το πως διαχειρίζονται τα προσωπικά τους δεδομένα και μετά να τους αφήνουμε και απροστάτευτους απέναντι σε αυτό».

Παράλληλα, όπως επισημαίνουν οι NY Times, η κατασκοπεία της προσωπικής μας ζωής, δείχνει κάθε λεπτομέρεια των συνηθειών και της ρουτίνας μας χωρίς κανένα φίλτρο, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί μέχρι και για την λήψη επενδυτικών αποφάσεων πριν από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων μιας εταιρείας καθώς καταγράφονται οι κινήσεις του προσωπικού που έχουν τα κινητά τους συνήθως στις τσέπες τους.

Περισσότερες από 1.000 δημοφιλείς εφαρμογές περιλαμβάνουν κώδικες για τον διαμοιρασμό των στοιχείων της τοποθεσίας σύμφωνα με στοιχεία του 2018 που έδωσε στη δημοσιότητα η MightySignal, μια εταιρεία ανάλυσης δεδομένων κινητής. Το σύστημα Android της Google έχει καταγραφεί πως διαθέτει 1.200 εφαρμογές που περιέχουν τέτοιο κώδικα, ενώ το iOS της Apple έχει περί τις 200.

Οι NY Times δοκίμασαν 20 εφαρμογές που όλες είχε διαπιστωθεί από τους ερευνητές και τους γνώστες της αγοράς πως πιθανότατα διαμοιράζουν τα προσωπικά στοιχεία των καταναλωτών. Κατά την διάρκεια του πειράματος, 17 από αυτές τις εφαρμογές έστειλαν ακριβές γεωγραφικό πλάτος και μήκος σε περίπου 70 εταιρείες. Συγκεκριμένα τα δεδομένα τοποθεσίας μόνο από την εφαρμογή WeatherBug στα iOS ελήφθη από 40 εταιρείες. Όταν οι Times επικοινώνησαν με τις εταιρείες εκείνες περιέγραψαν το περιστατικό ως «ανάρμοστο».

Όπως αναγνωρίζουν και γνώστες της αγοράς, οι περισσότεροι χρήστες δεν διαβάζουν τις πολιτικές χρήσης και ίσως δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τους ασαφείς πολλές φορές όρους χρήσης. Συνήθως οι πολιτικές χρήσης που εμφανίζονται στους καταναλωτές δηλώνουν πως τα δεδομένα θα χρησιμοποιηθούν για ανάλυση της αγοράς ή απλά για εμπορικούς σκοπούς.

«Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει» δηλώνει ο Έμετ Κίλνταφ της Eagle Alpha που πουλάει δεδομένα σε οικονομικές εταιρείες και hedge funds και επισήμανε πως η ευθύνη και η συμμόρφωση για τους κανονισμούς συλλογής δεδομένων βρίσκεται στις εταιρείες που τα συγκεντρώνουν από τους καταναλωτές.

Apple και Google στην προσπάθεια τους να περιορίσουν το φαινόμενο, έχουν αρχίσει να αναλαμβάνουν δράση για τον περιορισμό της συλλογής δεδομένων τοποθεσίας. Στις πιο πρόσφατες εκδόσεις του Android οι εφαρμογές θα μπορούν να συλλέγουν δεδομένα «μερικές φορές την ώρα» αντί για συνεχόμενα που ήταν μέχρι τώρα.

Η Apple από την πλευρά της γίνεται ακόμα πιο αυστηρή καθώς οι εφαρμογές θα πρέπει να δικαιολογήσουν τον σκοπό της συλλογής των προσωπικών μας δεδομένων τοποθεσίας με μήνυμα που θα εμφανίζεται στην οθόνη του κινητού. Οι οδηγίες της Apple για τα μηνύματα δεν αναφέρουν το «πώληση δεδομένων ή διαφήμιση» αλλά μόνο για να λαμβάνουν οι χρήστες των smartphone «πιθανούς χρόνους ταξιδιού».

Εκπρόσωπος τύπου της εταιρείας σχολίασε πως η Apple αναγκάζει τους προγραμματιστές να χρησιμοποιούν δεδομένα μόνο για να προσφέρουν υπηρεσία άμεσα συνδεδεμένη με την εφαρμογή ή που να υπηρετεί την διαφήμιση όπως ορίζουν οι κανόνες της εταιρείας.