Η μεγαλύτερη εταιρία εισαγωγής φυσικού αερίου στη Γερμανία, Uniper, απέρριψε χθες το βράδυ επισήμως τον ισχυρισμό της Gazprom περί λόγων «ανωτέρας βίας», οι οποίοι δεν της επέτρεψαν το τελευταίο διάστημα να παραδίδει τη συμφωνημένη ποσότητα φυσικού αερίου στον πελάτη της.
Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Uniper στο Γερμανικό Πρακτορείο dpa, η εταιρία έλαβε επιστολή από την Gazprom Export, θυγατρική του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού, στην οποία κάνει λόγο για «ανωτέρα βία», στην οποία αποδίδονται τόσο οι τρέχουσες όσο και οι προηγούμενες, από τις 14 Ιουνίου, ελλείψεις στις παραδόσεις αερίου. «Θεωρούμε αδικαιολόγητους τους ισχυρισμούς και τους έχουμε και επισήμως απορρίψει», δήλωσε εκπρόσωπος της Uniper.
Ως «ανωτέρα βία» περιγράφεται από τη σύμβαση των δύο πλευρών ένα εξωτερικό, απρόβλεπτο γεγονός πέρα από τον έλεγχο ενός από τους αντισυμβαλλόμενους και μπορεί να είναι πόλεμος, φυσική καταστροφή ή πανδημία.
Ο γερμανορωσικός αγωγός Nord Stream 1 έχει τεθεί εκτός λειτουργίας από τις 11 Ιουλίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα τακτικής συντήρησής του, αλλά και πριν από αυτό η ρωσική κρατική εταιρία είχε μειώσει τις παραδόσεις της στο 40% των συμφωνηθέντων. Η γερμανική κυβέρνηση έχει τις τελευταίες εβδομάδες εκφράσει κατ' επανάληψη τις ανησυχίες της για το ενδεχόμενο η ρωσική πλευρά, ακόμη και μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, να μην επαναλάβει την προμήθεια φυσικού αερίου μέσω του αγωγού. «Δεν είμαι σε θέση να προβλέψω οτιδήποτε. Όλα είναι πιθανά, όλα μπορούν να συμβούν. Από το να ρέει και πάλι περισσότερο αέριο έως και το να σταματήσει εντελώς η ροή (…) Ειλικρινά, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο και να εργαζόμαστε για το καλύτερο», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ στη Γερμανική Ραδιοφωνία. Ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων Κλάους Μιούλερ έκανε από την πλευρά του λόγο για «ρευστή κατάσταση» και «αντιφατικά μηνύματα» από τη ρωσική πλευρά.
Σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας η γερμανική πλευρά κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να επιστραφεί εν μέσω κυρώσεων η επισκευασμένη τουρμπίνα από τον Καναδά. Δέχθηκε δε την έντονη διαμαρτυρία του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος έκανε λόγο για παραβίαση των κυρώσεων.
Όταν η Gazprom μείωσε την ποσότητα φυσικού αερίου που παρέδιδε στην Uniper, η γερμανική εταιρία - της οποίας το πλειοψηφικό πακέτο ανήκει σε φινλανδικό fund - αντιμετώπισε τεράστιο οικονομικό πρόβλημα, καθώς, προκειμένου να τιμήσει τα δικά της συμβόλαια ως πάροχος, αναγκάστηκε να αγοράσει φυσικό αέριο από άλλες πηγές, με πολύ υψηλότερο κόστος. Η Uniper υπέβαλε την περασμένη εβδομάδα αίτημα υπαγωγής στο νέο πλαίσιο στήριξης επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας και χθες χρησιμοποίησε ήδη τα δύο δισεκατομμύρια πιστώσεων της κρατικής Τράπεζας Επενδύσεων KfW, ενώ ζήτησε και αύξηση του πιστωτικού ορίου. Σύμφωνα με την Uniper, ο δανεισμός από την KfW είναι μόνο ένα από τα πολλά μέτρα άμεσης σταθεροποίησης της εταιρίας, ενώ εξετάζονται μέτρα όπως η προμήθεια φυσικού αερίου από τις αποθήκες προκειμένου να συνεχίσει ο εφοδιασμός των πελατών της.
Η πληρότητα των γερμανικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης κυμαίνεται τις τελευταίες ημέρες μεταξύ 61-65%. Σύμφωνα ωστόσο με το υπουργείο Οικονομίας, ακόμη και εάν επιτευχθεί 100% πληρότητα, υπό τις σημερινές συνθήκες το φυσικό αέριο θα επαρκεί μόνο για δυόμιση μήνες ενός «κανονικού» χειμώνα.
Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του περιοδικού Der Spiegel, εάν η Ρωσία μηδενίσει τη ροή φυσικού αερίου, οι τοπικές δεξαμενές αποθήκευσης της Γερμανίας θα άδειαζαν σταδιακά εντελώς πριν από την έναρξη της περιόδου θέρμανσης. Την ίδια ώρα ωστόσο, επισημαίνει το περιοδικό, σοβαρό επιχείρημα κατά του σεναρίου πλήρους διακοπής της παροχής αποτελεί η τεράστια ζημιά που θα προκαλείτο στην ίδια τη Ρωσία, εάν σταματούσε να προμηθεύει με αέριο την ΕΕ. «Θα έπρεπε να στερηθεί τα έσοδα, η κερδοφόρα επιχειρηματική δραστηριότητα με τους Ευρωπαίους θα καταστρεφόταν πιθανότατα οριστικά και δεν θα είχε εναλλακτικούς αγοραστές για το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου της για τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον, το αέριο του αγωγού που προορίζεται για τη Δύση από τα κοιτάσματα της δυτικής Σιβηρίας δεν μπορεί απλώς να εκτραπεί προς τα ανατολικά, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχη γραμμή», τονίζει τo Spiegel.
Ειδικά στη Γερμανία, εάν η Ρωσία σταματήσει εντελώς την προμήθεια φυσικού αερίου, ο περιορισμός της κατανάλωσης θα πρέπει να φτάσει το 29%, ενώ, αν στο μεταξύ έχουν τεθεί σε λειτουργία οι τερματικοί σταθμοί LNG που προετοιμάζονται, θα αρκεί ο περιορισμός να φτάσει το 20%, εκτιμά το Ινστιτούτο Bruegel.
Ενόψει του κινδύνου σοβαρής έλλειψης φυσικού αερίου, ανοίγει και η συζήτηση σχετικά με την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με το υπάρχον σχέδιο, προηγούνται οι θεμελιώδεις κρατικές δομές, ασφάλειας και υγείας και ακολουθούν τα νοικοκυριά, ενώ τελευταία έρχεται η βιομηχανία. «Οι ισχύοντες κανόνες δημιουργήθηκαν για μια μικρής διάρκειας διακοπή μεμονωμένων γραμμών. Οι πολιτικοί στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες πρέπει να φτιάξουν νέους κανονισμούς για τη σκληρή νέα ενεργειακή πραγματικότητα», δήλωσε ο Πρόεδρος της Ένωσης Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI) Ζίγκφριντ Ρούσβουρμ και ζήτησε «όλα τα τμήματα της κοινωνίας να αναλάβουν ευθύνες ανάλογες με τις δυνατότητές τους - εκτός από επιχειρήσεις, δήμους και κρατίδια, οι ιδιώτες καταναλωτές πρέπει να γίνουν κομμάτι της μαζικής εκστρατείας εξοικονόμησης ενέργειας». Η Γερμανία θα αντιμετωπίσει «μια μακροπρόθεσμη έλλειψη φυσικού αερίου», προειδοποίησε ο κ. Ρούσβουρμ.
Σύμφωνα πάντως με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου YouGov για λογαριασμό του dpa, το 39% των πολιτών έχει ήδη περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας, είτε αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (11%) είτε τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες (28%). Επιπλέον, ένα 27% παρακολουθεί την κατάσταση με προσοχή, αλλά ακόμη δεν έχει μειώσει τη χρήση ενέργειας. Μεταξύ όσων δεν έχουν ακόμη περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας, μόνο το 9% δηλώνει ότι δεν έχει πρόθεση να το κάνει - κυρίως επειδή δεν διακρίνει άλλο περιθώριο εξοικονόμησης.
