Γιατί είναι τόσο ακριβή η ενέργεια στην Ευρώπη

Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη σπάνε το ένα ρεκόρ πίσω από το άλλο, με αποτέλεσμα φυσικά οι πολίτες να δυσανασχετούν και οι πολιτικοί να αναζητούν λύση.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Politico, οι αριθμοί είναι σοκαριστικοί: Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, η μέση τιμή ενέργειας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί μέσα σε μόλις έξι μήνες στα 175 ευρώ ανά μεγαβάτ την ώρα. Στη Μεγάλη Βρετανία, έχουν εκτοξευτεί στα 183,84 ευρώ ανά μεγαβάτ την ώρα – η πιο υψηλή τιμή στην Ευρώπη.

Οι πολιτικοί προσπαθούν να βρουν τρόπους να προστατεύσουν τις επιχειρήσεις και τους πολίτες από το αυξημένο κόστος.

Σημαντικό ρόλο, λέει το Politico, στην αύξηση της τιμής παίζει το φυσικό αέριο. Οι τιμές στον κόμβο αερίου της Ολλανδίας έχουν τετραπλασιαστεί από τον περασμένο Μάρτιο. Αυτό οφείλεται και στην ανάκαμψη της ζήτησης εν μέσω χαμηλής προσφοράς, αλλά και στην απόφαση της Μόσχας να μειώσει τις αποστολές αερίου από τον αγωγό της Ουκρανίας. Με μειωμένες αποστολές μειώνονται τα αποθεματικά της Ευρώπης και, φυσικά, αυξάνονται οι τιμές.

Οι ΑΠΕ δεν μπορούν να καλύψουν το κενό

Το 2020, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αντιπροσώπευαν το 38% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας για πρώτη φορά στην ιστορία τα ορυκτά καύσιμα ως βασική πηγή ενέργειας. Όμως, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια δεν επαρκούν για να καλύψουν το 100% της ζήτησης σε ετήσια βάση, ακόμα και στις πιο ευνοημένες κλιματικά περιοχές.

Κάτι ακόμα που επιβαρύνει τις τιμές είναι η διαδικασία που ακολουθούν χώρες όπως η Ισπανία και η Γερμανία για να καταργήσουν την πυρηνική ενέργεια ώστε να μειώσουν την εξάρτησή τους από την εν λόγω μορφή ενέργειας.

Κάτι ακόμα που επιβαρύνει την κατάσταση είναι ο τρόπος που είναι σχεδιασμένη η ευρωπαϊκή αγορά και ο τρόπος που πωλείται η ενέργεια.

Σε περίπτωση που το 100% των αναγκών μπορεί να καλυφθεί με αιολική, ηλιακή και πυρηνική ενέργεια – που έχουν πολύ μικρό κόστος παραγωγής – τότε οι τιμές πέφτουν πολύ χαμηλά, ακόμα και σε αρνητικό έδαφος, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της Άνοιξης του 2020.

Όταν η αναμενόμενη ζήτηση ξεπερνά την παροχή ενέργειας που βγαίνει από «καθαρές πηγές», τα ακριβά ορυκτά καύσιμα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν τη ζήτηση, οπότε οι τιμές θα ενισχυθούν.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πριν από μερικές ημέρες, η Ισπανική κυβέρνηση ζήτησε από την Κομισιόν να επανασχεδιάσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη. Η Κομισιόν είχε ξανά τέτοιου είδους αιτήματα και τα απέρριψε. Σύμφωνα με ειδικούς, πολύ καλά έκανε, καθώς η αλλαγή του συστήματος εγκυμονεί πολύ περισσότερους κινδύνους για αυξήσεις των τιμών ενέργειας.

Το ερώτημα βέβαια είναι τι θα γίνει στη συνέχεια. Με το χειμώνα να βρίσκεται προ των πυλών, οι προοπτικές δεν είναι τόσο καλές για τις τιμές ενέργειας στην ΕΕ. Το θέμα είναι αν η αύξηση των τιμών είναι προσωρινή ή δείχνει την ύπαρξη ενός βαθύτερου προβλήματος στη διαμόρφωση των τιμών.

Μακροπρόθεσμα, το χτίσιμο των ΑΠΕ στην ΕΕ είναι πιθανό να βοηθήσει τις χώρες να ανταποκριθούν στη ζήτηση για καθαρές και φθηνές μορφές ενέργειας. Όμως, το σύστημα αγοράς – έως ότου τουλάχιστον δημιουργηθούν μπαταρίες που να έχουν τη δυνατότητα να αποθηκεύουν σημαντικές ποσότητες ενέργειας όταν ο καιρός το επιτρέπει – θα συνεχίσει να δημιουργεί προβλήματα.

Σύμφωνα με ειδικούς, το θέμα των μπαταριών θα πρέπει να λυθεί έως το δεύτερο μισό της δεκαετίας που διανύουμε.