Πώς η Ευρώπη γλύτωσε από τις απειλές Πούτιν για ενεργειακό πόλεμο
Από τη στιγμή που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη γνώριζε ότι σύντομα θα έπρεπε να δώσει απαντήσεις σε πολύ σημαντικά ερωτήματα, αναφέρει εκτενής ανάλυση του CNN σχετικά με την ενεργειακή σταθερότητα.
Το βασικό ερώτημα, φυσικά, ήταν αν θα καταφέρει η Ευρώπη να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο κατανάλωνε σε τεράστιες για δεκαετίες ώστε να μη βρίσκεται στο έλεος του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, σε περίπτωση που αποφάσιζε να κόψει την παροχή φυσικού αερίου ως απάντηση στην ευρωπαϊκή στήριξη στην Ουκρανία.
Αρχικά, οι αξιωματούχοι θεωρούσαν ότι ένας μακρύς και κρύος χειμώνας την περίοδο 2022 – 2023 θα ανάγκαζε την Ευρώπη να μετριάσει τις κυρώσεις στη Μόσχα. Άλλωστε, οι ανεπτυγμένες χώρες – όπως είναι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – δε θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν στους κατοίκους τους το να τους αφήσουν να κρυώσουν για χάρη της Ουκρανίας.
Ένας συνδυασμός τύχης και καλού προγραμματισμού, όμως, γλύτωσε την Ευρώπη από τον ενεργειακό πόλεμο που προέβλεπαν πολλοί – ειδικά αυτοί που πίστευαν ότι θα είναι ο Άσος στο μανίκι του Πούτιν. Η Ευρώπη βίωσε έναν εξαιρετικά μαλακό χειμώνα, ενώ η κυβέρνηση και οι πολίτες έκαναν προσπάθειες να περιορίσουν όσο γινόταν τη χρήση φυσικού αερίου. Ο συνδυασμός, λοιπόν, του θερμού χειμώνα και τις μειωμένης κατανάλωσης έδωσε πλεονέκτημα στην Ευρώπη.
Έτσι, η Ευρώπη μείωσε δραστικά τις εισαγωγές από τη Ρωσία. Το 2021, ένα χρόνο πριν την εισβολή, το 45% του αερίου που έφτανε στην ΕΕ ερχόταν από τη Ρωσία. Στη Γερμανία, το ποσοστό αυτό έφτανε το 52%. Έκτοτε, οι αριθμοί βούλιαξαν. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, η Ρωσία αντιπροσώπευε μόλις το 17,4% των εισαγωγών φυσικού αερίου στις χώρες της ΕΕ.
Το δεύτερο βήμα ήταν στρατηγικής σημασία. Η Ευρώπη εκμεταλλεύτηκε τον ήπιο χειμώνα για να γεμίσει τις δεξαμενές του φυσικού αερίου για το χειμώνα του 2023 – 2024. Τα αποθέματα είναι τόσο γεμάτα φέτος που όλοι θεωρούν ότι το Κρεμλίνο δε θα μπορέσει ούτε φέτος να εργαλειοποιήσει την ενέργεια. Τα αποθέματα των χωρών της ΕΕ ήταν γεμάτα κατά 90% ήδη από τα μέσα Αυγούστου, μήνες πριν την κρίσιμη ημερομηνία της 1ης Νοεμβρίου.
Και πολύ σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η Ευρώπη – σε μικρό χρονικό διάστημα – κατάφερε να διαφοροποιήσει τις πηγές ενέργειας.
Όλα αυτά είναι τα καλά νέα, τονίζει στην ανάλυσή του το CNN.
Τα κακά νέα είναι ότι παρά τις μεγάλες προσπάθειες που έγιναν, η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης δεν είναι ακόμα ένας στόχος που έχει επιτευχθεί.
Η βασική ανησυχία είναι ότι μεγάλο μέρος του κενού καλύφθηκε από το υγροποιημένο φυσικό αέριο ή LNG, η προέλευση του οποίου δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί. Μπορεί δηλαδή η Ευρώπη να αγοράζει LNG από πηγές που τελικά έχουν σχέση με την Κίνα, αλλά δεν είναι ορατές και άρα να προσθέτει στο εισόδημα της Μόσχας.
Από την πλευρά της, η ΕΕ λέει ότι έχει αγοράσει το περισσότερο LNG από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και τη Νιγηρία, όμως οι αγορές συχνά γίνονται με συμβόλαια που αφορούν την ποσότητα, χωρίς να γίνεται γνωστή η πηγή του LNG. Το δεύτερη σημείο ανησυχίας – και σίγουρα το σημαντικότερο – είναι η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της ενέργειας και εν τέλει η εξάρτηση της Ευρώπης από άλλες πόλεις, πέραν της Ρωσίας.
Η μεγαλύτερη ελπίδα της Ευρώπης είναι το πρόγραμμα της «πράσινης ανάπτυξης», γνωστό και ο Green Deal, που έχει ως στόχο να καταστήσει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο έως το 2050. Το πρόγραμμα, με κόστος άνω του 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ θα επιτευχθεί με μία σειρά στόχων – από τη φύτεψη 3 δισεκατομμυρίων δέντρων έως τις τεράστιες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και καθαρές μεταφορές.