Το σύννεφο του λαϊκισμού και των άκρων σκεπάζει την Ευρώπη
Παραπάνω από ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα μίας εκτενούς έρευνας πολιτικών επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, που έχει στη διάθεσή της αποκλειστικά η Guardian, και από την οποία προκύπτει σχεδόν το ένα τρίτο των Ευρωπαίων πολιτών πλέον ψηφίζουν λαϊκιστικά κόμματα, ακροαριστερά ή ακροδεξιά.
Την ανάλυση έκαναν 100 πολιτικοί επιστήμονες σε 31 χώρες με βάση τα αποτελέσματα εκλογών που έγιναν στη διάρκεια της περυσινής χρονιάς. Και προκύπτει ότι το 32% των Ευρωπαίων ψηφοφόρων ψήφισαν αντι-συστημικά κόμματα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν 20% και μόλις 12% στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Μάλιστα, ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι περίπου οι μισοί ψηφοφόροι αυτών των αντι-συστημικών κομμάτων υποστηρίζουν ακροδεξιά κόμματα – και η τάση αυτή κινείται διαρκώς ανοδικά.
Ενδεικτική της απήχησης που έχουν τα απολυταρχικά, ακροδεξιά κόμματα είναι το γεγονός ότι οι ερευνητές χρειάστηκε να κατατάξουν πολλά αποκαλούμενα κεντροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη στα όρια ή και πέρα από τα όρια της ακροδεξιάς.
Η έρευνα, λοιπόν, πιστοποιεί 234 αντι-συστημικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων 1+65 λαϊκιστικών (τα περισσότερα στην άκρα δεξιά ή την άκρα αριστερά). Εξ αυτών, τα 61 ανήκουν στην άκρα αριστερά και τα 112 στην άκρα δεξιά – τα περισσότερα εκ των οποίων, αλλά όχι όλα, να θεωρούνται λαϊκιστικά.
Σε συνδυασμό με μία αριστερόστροφη ή δεξιόστροφη «βασική ιδεολογία», ο λαϊκισμός χωρίζει τις κοινωνίες σε δύο αντίθετες ομάδες, τους «αγνούς πολίτες» και τη «διεφθαρμένη ελίτ» και υποστηρίζει κατά βάση ότι κάθε πολιτική πρέπει να είναι η έκφραση της «θέλησης του λαού».
Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα οι λαϊκιστές που βρίσκονται στην εξουσία να παρακάμπτουν τις δημοκρατικές αξίες, να υπονομεύουν τη δικαστική εξουσία και τα ΜΜΕ ή να περιορίζουν τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
«Για τους λαϊκιστές, οτιδήποτε βρίσκεται ανάμεσα ‘στη θέληση του λαού’ και την πολιτική είναι κακό», λένε οι ερευνητές. Σε αυτά, φυσικά, περιλαμβάνονται ο έλεγχος της εξουσίας, η ελευθερία του Τύπου, τα ανεξάρτητα δικαστήρια, η προστασία των μειονοτήτων και πολλά άλλα θεμελιώδη για τη δημοκρατία.
Οι ερευνητές κατατάσσουν σε αυτές τις κατηγορίες το κόμμα του Βίκτορ Ορμπάν που κυβερνά στην Ουγγαρία, το κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, αλλά και τα κόμματα Finns στη Φιλανδία και Δημοκράτες στη Σουηδία που μπήκαν πρόσφατα στους κυβερνητικούς σχηματισμούς.
Αύξηση των ποσοστών τους καταγράφουν το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, το AfD στη Γερμανία, ενώ η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία ετοιμάζεται για την πιο υποσχόμενη προεκλογική της πορεία για την Προεδρία.
Φυσικά, τρία λαϊκιστικά κόμματα κέρδισαν έδρες στο ελληνικό Κοινοβούλιο στις πρόσφατες εκλογές, ενώ μόνο στην Ισπανία το ακροδεξιό Vox κατέγραψε πτώση στα ποσοστά του στις εκλογές του περασμένου Ιουλίου.