Χατζηδάκης: Στο Μάτι θα μπει μια τάξη - Ό,τι είπαμε το κάναμε

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι παρουσίασε σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, μαζί με τον υφυπουργό Δημήτρη Οικονόμου, τους γενικούς γραμματείς Ευθύμη Μπακογιάννη και Κωνσταντίνο Αραβώση και τον πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελάδας (ΤΕΕ), Γιώργο Στασινό.

Στην ομιλία του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης επισήμανε τα εξής:

«Μιλώντας στη Βουλή πέρυσι τον Οκτώβριο είχα σημειώσει ότι στόχος μας ήταν μέχρι τον Ιούλιο του 2020, όπως είχε δεσμευτεί ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία για την εκπόνηση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για το Μάτι. Οι δηλώσεις αυτές είχαν αμφισβητηθεί από την αντιπολίτευση τότε.

Σήμερα, νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα το οποίο είχαμε θέσει, παρουσιάζουμε προς διαβούλευση το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι.

Το είπαμε, το κάναμε.

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο εκπονήθηκε υπό την επίβλεψη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου και με τη συμμετοχή μιας σειράς μεγάλων τεχνικών γραφείων.

Το σχέδιο που σήμερα παρουσιάζουμε θα δώσει νέα ζωή στο Μάτι.

Σε μια περιοχή που έχει συνδυαστεί με δυσάρεστες αναμνήσεις για όλους τους Έλληνες, αλλά πιο πολύ βεβαίως για τους κατοίκους και τις οικογένειες των θυμάτων της μεγάλης πυρκαγιάς του Ιουλίου του 2018.

Σήμερα, θέτουμε τις βάσεις για την επούλωση των πληγών με ένα βιώσιμο τρόπο. Όπως θα δείτε από το ίδιο το σχέδιο, ούτε ισοπεδώνουμε το Μάτι, το Κόκκινο Λιμανάκι, τον Προβάλινθο, την Αμπελούπολη, αλλά ούτε και ανεχόμαστε μία σειρά από απαράδεκτες καταστάσεις οι οποίες συνέτειναν στο να πάρει η καταστροφή που ζήσαμε πριν από δύο χρόνια τις διαστάσεις που τελικά πήρε.

Στο Μάτι θα μπει μια τάξη. Όχι μόνο διότι η Ελλάδα πρέπει να γίνει μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, αλλά διότι αυτό είναι προς όφελος των ίδιων των κατοίκων του. Θα αντιμετωπιστούν τα σφάλματα του παρελθόντος. Θα διανοιχθούν δίοδοι προς την παραλία. Η ίδια η παραλία θα αποκτήσει ένα τελείως διαφορετικό χρώμα.

Το Μάτι θα αλλάξει εικόνα, αλλά ταυτόχρονα θα διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για την προστασία της περιοχής, τόσο από πυρκαγιές όσο και από πλημμύρες λόγω της ανεξέλεγκτης κατάστασης στα ρέματα τα οποία βρίσκονται την περιοχή.

Η δουλειά που έγινε τους προηγούμενους μήνες ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Έπρεπε να υπερπηδηθούν μια σειρά από νομικά και γραφειοκρατικά εμπόδια. Με αλλεπάλληλες νομοθετικές πρωτοβουλίες, αλλά και με συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία, την Περιφέρεια, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και τους Δήμους καταφέραμε και τα ξεπεράσαμε τα εμπόδια αυτά, παρουσιάζοντας το σχέδιο αυτό νωρίτερα από τις αρχικές προβλέψεις.

Θέλω να ευχαριστήσω, πέρα από τους άμεσους συνεργάτες μου στο Υπουργείο, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και τον Πρόεδρό του Γιώργο Στασινό για την άψογη συνεργασία και τις μεγάλες ταχύτητες για την εκπόνηση αυτού του σχεδίου. Θέλω επίσης να καλέσω τους κατοίκους να δουν το σχέδιο αυτό με κατανόηση. Είμαστε ανοιχτοί για παρατηρήσεις, για προτάσεις, για διορθώσεις.

Σε καμιά όμως περίπτωση δεν πρέπει να δεχθεί κανένας από μας και πρώτα από όλα οι ίδιοι οι κάτοικοι του Ματιού, δύο χρόνια μετά τη μεγάλη καταστροφή, να προχωρήσουμε όπως προχωρούσαμε στο παρελθόν, χωρίς να έχουμε διδαχθεί από αυτή την τραγωδία.

Το Μάτι αξίζει ένα καλύτερο μέλλον. Το Μάτι αξίζει να γίνει μια βιώσιμη περιοχή για τους κατοίκους και τους παραθεριστές. Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που σήμερα παρουσιάζουμε είναι μια πολύ καλή βάση για αυτή την προσπάθεια».

Γ. Στασινός: Το ΤΕΕ κλήθηκε να υλοποιήσει αυτόν τον εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), Γιώργος Στασινός αναφέρθηκε στο ρόλο του ΤΕΕ στην εκπόνηση ενός προτύπου Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την περιοχή του Ματιού.

Μεταξύ άλλων, ανέφερε:

«Η καταστροφή στο Μάτι οδήγησε την Πολιτεία στην απόφαση να σχεδιάσει εξαρχής τη συγκεκριμένη περιοχή. Μια περιοχή που επιστημονικά συγκεντρώνει πολλές δυσκολίες, σχεδόν όλα τα ειδικά καθεστώτα προστασίας, αλλά και ιδιοκτησιακά θέματα. Μία περιοχή με υλοποιημένη δόμηση που πρέπει να επανασχεδιασθεί, που παράλληλα φέρει βαρύ κοινωνικό και πολιτικό φορτίο τόσο για την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης (προϋπόθεση οποιουδήποτε σχεδιασμού) όσο και για τις προτεινόμενες αλλαγές.

Η παρούσα κυβέρνηση, ως χρέος απέναντι στα θύματα της καταστροφής –τόσο σε όσους έφυγαν όσο και σε όσους συνεχίζουν– αποφάσισε ο νέος σχεδιασμός να προχωρήσει άμεσα, να είναι πρότυπος και να ολοκληρωθεί σε ένα έτος.

Ο Πρωθυπουργός της χώρας αποφάσισε να αναθέσει στο ΤΕΕ την εκπόνηση ενός προτύπου Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την περιοχή της κατασκευής.

Το ΤΕΕ κλήθηκε να υλοποιήσει αυτόν τον εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο. Όχι για να αντικαταστήσει τους μελετητές, αφού Έλληνες μελετητές επιλέχθηκαν στην ομάδα εργασίας, αλλά για να διασφαλίσει ταχύτητα, συνεννόηση, συντονισμό και αποτελεσματικότητα πρωτόγνωρα για διαδικασίες πολεοδομικού σχεδιασμού.

Σημειώνω ότι με βάση τις διατάξεις της περιόδου 2015-2019, στόχος είναι οι μελέτες αυτού του επιπέδου σχεδιασμού να ολοκληρώνονται σε 3-5 χρόνια. Δεν έχουμε ακόμη καμία τέτοια μελέτη ολοκληρωμένη για να ξέρουμε αν είναι εφικτό το χρονοδιάγραμμα αυτό. Και δεν υπολογίζω τις τελευταίες αλλαγές στη νομοθεσία. Πρακτικά, ένα σχέδιο πόλης, διότι περί αυτού πρόκειται, χρειάζεται μέχρι σήμερα 8-10 χρόνια, κατά μέσο όρο. Αν δείτε τις τελευταίες εγκρίσεις τροποποίησης ΓΠΣ που έχει δημοσιεύσει τους τελευταίους μήνες το ΥΠΕΝ, όλες κυμαίνονται πάνω από 10ετία. Επίσης σημειώνω ότι έχουμε και περιπτώσεις που για διάφορους λόγους η έγκριση ενός σχεδίου χρειάζεται πάνω από 20 χρόνια (ενδεικτικά αναφέρω την επέκταση του σχεδίου πόλης του Άργους πριν λίγα χρόνια που χρειάστηκαν 21 χρόνια).

Το ΤΕΕ, ως επίσημος και θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της κυβέρνησης ανέλαβε να φτιάξει ένα πρότυπο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο μέσα σε μόλις ένα χρόνο.

Σκοπός ήταν μέσα από καινοφανείς και πρωτότυπες διαδικασίες να εξαλειφθούν άμεσα τα χρονικά και διαδικαστικά εμπόδια άλλων περιπτώσεων. Στόχος είναι τα διδάγματα από τις διαδικασίες, τα προβλήματα και τα επιστημονικά δεδομένα να αποτελέσουν παρακαταθήκη για την Ελληνική Πολιτεία και να τύχουν χρήσης σε επόμενες προσπάθειες τοπικού ή σημειακού χωροταξικού σχεδιασμού και πολεοδόμησης.

Στόχος μας είναι, με την πολύτιμη υποστήριξη όχι μόνο των μελετητών αλλά και του ΕΜΠ που συνεργάζεται με το ΤΕΕ στην επιστημονική υποστήριξη, να βγάλουμε συμπεράσματα ή αξιολογήσεις ή οδηγίες αν μπορούμε να το πούμε έτσι, ώστε τα επόμενα σχέδια να γίνονται πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά. Και οι επόμενες μελέτες είναι πολλές, όλη σχεδόν η χώρα. Με τα ΤΧΣ ή ΤΠΣ όπως πλέον ονομάζονται, που πρέπει να ολοκληρωθούν τα επόμενα χρόνια ώστε να ολοκληρωθεί ο Πολεοδομικός και Χωροταξικός σχεδιασμός. Οι επιλογές, οι διαδικασίες, οι παραδοχές, η τεκμηρίωση και συνολικά η δουλειά που γίνεται, θα μας οδηγήσει σε καλύτερο και πιο γρήγορο σχεδιασμό.

Με λίγα λόγια, τι κάναμε για το Μάτι:

Δημιουργείται μία βιώσιμη περιοχή κατοικίας, με ενσωμάτωση βέλτιστων και σύγχρονων επιλογών για τους οικισμούς.

Συζητήσαμε και δεν αποκλείσαμε τους κατοίκους, βάζοντας τα προβλήματα τους κάτω από επιστημονική και τεχνική επεξεργασία. Όλοι οι τοπικοί φορείς ενεπλάκησαν στον διάλογο, προσέξτε, στη φάση του σχεδιασμού, όχι στη διαβούλευση όταν τελειώσει η μελέτη. Και εμπλέξαμε και ακαδημαϊκά ιδρύματα, κυρίως το ΕΜΠ, το εργαστήριο του κ. Σερράου, που έκανε τη βασική επιστημονική ανάλυση, αλλά θα συμμετέχει και στην αξιολόγηση της εργασίας όλης. Ακούσαμε ακόμη και το αμερικάνικο πανεπιστήμιο Notre Dame που ήρθε, μελέτησε και έκανε τις προτάσεις του, στο πλαίσιο ομαδικής φοιτητικής εργασίας.

Επιλέξαμε την ουσία και την αποτελεσματικότητα, εστιάζοντας στο χρονοδιάγραμμα και στην έγκαιρη επίλυση προβλημάτων. Τεκμηριώσαμε και κάναμε προτάσεις που ακολούθως επιλύθηκαν με νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης σοβαρά προβλήματα της δασικής νομοθεσίας στην περιοχή. Τεκμηριώσαμε την αναγκαιότητα και τις προτάσεις, ώστε να αντιμετωπισθούν χωροταξικά και πολεοδομικά κάποια σύνθετα ιδιοκτησιακά προβλήματα.

Δίνονται όλες οι αναγκαίες κατευθύνσεις για την Πολεοδομική Μελέτη Εφαρμογής που θα ακολουθήσει σε επίπεδο κάθε τετράγωνο –ιδιοκτησία– χώρου κ.λπ., με κανόνες που όλοι αντιλαμβάνονται, ώστε να μπορούν εντός ενός έτους περίπου να εκδίδουν οικοδομικές άδειες οι κάτοικοι σε μια πολεοδομημένη πλέον περιοχή.

Τεκμηριώνεται επιστημονικά, τεχνικά και νομικά το Προεδρικό Διάταγμα Έγκρισης του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου. Προετοιμάζονται οι διαδικασίες για όλα τα έργα δημοσίου συμφέροντος (απαλλοτριώσεις, έργα διευθέτηση ρεμάτων, κοινόχρηστοι χώροι, πλατείες, οδοποιία κλπ), ώστε να είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν εντός 3-4 ετών».

Δ. Οικονόμου: Η περιοχή θα γίνει λειτουργική και ασφαλής με το ελάχιστο κοινωνικό κόστος

Στη συνέχεια, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Δημήτρης Οικονόμου, παρουσίασε τα βασικότερα σημεία του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) για το Μάτι.

Τα βασικά σημεία της ομιλίας του κ. Οικονόμου είναι τα ακόλουθα:

«Όλοι θυμόμαστε, αυτή τη στιγμή, τους 102 νεκρούς, και ο πρώτος στόχος του σχεδίου είναι να αποφύγουμε μια νέα τραγωδία στην περιοχή καθιστώντας ανθεκτική, στη φωτιά αλλά και σε άλλες φυσικές καταστροφές.

Τα επόμενα βήματα είναι η ανάρτηση για δημόσια διαβούλευση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΕΠΣ, στις 25 Ιουνίου. Στη διάρκεια της διαβούλευσης θα γίνει συστηματική ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων, που ούτως ή άλλως ενημερώνονταν συνεχώς και καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης των μελετών, με πρώτο βήμα την παρουσίαση του σχεδίου στους δήμους και τις οργανώσεις των κατοίκων. Η διαβούλευση θα επιτρέψει περαιτέρω βελτιώσεις και μικρο-ρυθμίσεις του ΕΠΣ, με γνώμονα πάντα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Εκτιμούμε ότι το Προεδρικό Διάταγμα, με το οποίο θα εγκριθούν το ΕΠΣ και οι λοιπές υποστηρικτικές του μελέτες, μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευση θα σταλεί για επεξεργασία στο ΣτΕ πριν από το τέλος Αυγούστου.

Για τη σύνταξη του ΕΠΣ απαιτήθηκαν, πέραν της κύριας πολεοδομικής μελέτης, οκτώ άλλες υποστηρικτικές μελέτες. Η εκπόνησή τους ξεκίνησε στις αρχές του 2020, οι περισσότερες έχουν ήδη ολοκληρωθεί, και οι υπόλοιπες μέσα στις επόμενες 10 ημέρες. Οι μελέτες αυτές είναι οι εξής:

• Κύρια (Πολεοδομική) Μελέτη,
• Μελέτη Τοπογραφίας,
• Μελέτη Οριοθέτησης Ρεμάτων,
• Συγκοινωνιακή Μελέτη,
• Μελέτη Κατάρτισης Δασικού Χάρτη,
• Μελέτη μείωσης της πλημμυρικής διακινδύνευσης,
• Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας,
• Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων,
• Νομική υποστήριξη.

Βασικός στόχος του ΕΠΣ είναι η δημιουργία στην περιοχή που κάηκε βιώσιμων συνθηκών, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών και θεσμικών δεσμεύσεων της κατάστασης στο Μάτι και της ανάγκης της ταχύτερης δυνατής δράσης της Πολιτείας. Τα βασικά προβλήματα που προϋπήρχαν στην περιοχή, και ανεξάρτητα από τη συμβολή τους στο ίδιο το καταστροφικό φαινόμενο πρέπει να επιλυθούν, είναι συνοπτικά τα εξής:

• κρίσιμες ελλείψεις προσπελασιμότητας και ελλιπείς προσβάσεις/ διέξοδοι προς την παραλία, λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων (περιφράξεις, κτίρια, άλλες κατασκευές), αλλά λόγω της γεωμορφολογίας,
• ανεπαρκές κυκλοφοριακό δίκτυο και ανορθολογική οργάνωση οδικού χώρου,
• έλλειψη κοινόχρηστων χώρων,
• εκτός σχεδίου αυθαίρετη δόμηση και άναρχο διασπορά κτισμάτων
• αυθαίρετη κατάληψη και δόμηση σε ρέματα και αιγιαλό,
• μικρό μέγεθος γεωτεμαχίων και κατακερματισμένη ιδιωτική ιδιοκτησία
• μεγάλης κλίμακας εκτάσεις ενιαίου ιδιοκτησιακού καθεστώτος φορέων του Δημοσίου και ευρύτερου,
• ιδιότυπο πολεοδομικό καθεστώς με αποσπασματικές εντάξεις στο σχέδιο και επιμέρους ρυθμίσεις, διαδοχικούς σχεδιασμούς που δεν έχουν θεσμοθετηθεί και πρακτικές χωρικής ανάπτυξης δεκαετιών που σχετίζονται με σειρά οικιστικές και πολεοδομικές στρεβλώσεις,
• αναπτυξιακές πιέσεις μεταξύ ορεινού όγκου Πεντέλης και θάλασσας για κατοικία και αναψυχή.

Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΠΣ αποβλέπει στην ανασυγκρότηση και ανάταξη του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος, με τη δημιουργία μιας περιοχής βιώσιμης οικιστικά και περιβαλλοντικά, εξοπλισμένης με επαρκείς υποδομές, και ανθεκτικής έναντι μελλοντικών κινδύνων.

Μια παράλληλη επιδίωξη είναι η ελαχιστοποίηση των κατεδαφίσεων κτισμάτων και βοηθητικών εγκαταστάσεων που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή ενός πολεοδομικού σχεδίου που θα διαθέτει τα προηγούμενα χαρακτηριστικά. Τα κτίσματα που εμπίπτουν σε ζώνες απομάκρυνσης είναι 141 με χρήσεις Α ή Β κατοικίας, εστίασης και τουρισμού, ενώ σε 339 οι ιδιοκτησίες κατεδαφίζονται μαντρότοιχοι.

Συνολικά, υιοθετείται μια ισορροπημένη και δίκαιη προσέγγιση, χωρίς ακρότητες: δεν κατεδαφίζονται τα πάντα, αλλά εξασφαλίζεται ότι η περιοχή θα γίνει λειτουργική και ασφαλής με το ελάχιστο κοινωνικό κόστος. Κατεδαφίσεις γίνονται, όταν είναι αναγκαίο για τη λειτουργικότητα και ασφάλεια της περιοχής (κύρια κτίσματα κυρίως σε κοίτες ρεμάτων, τα οποία οριοθετούνται μέσω τεχνικών έργων διευθέτησης).

Με το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο οργανώνεται χωρικά μια περιοχή 8.000, περίπου, στρεμμάτων, από τα οποία τα 2.600 πολεοδομούνται για πρώτη φορά. Οι περιοχές που προστατεύονται με τη δασική νομοθεσία ή άλλες διατάξεις, φθάνουν τα, περίπου, 4.250 στρέμματα. Το υπόλοιπο της συνολικής έκτασης περιλαμβάνει τις ήδη εντός σχεδίου περιοχές που αναπλάθονται (6%), αιγιαλό και παραλία (2%), κατασκηνώσεις (2%), και διάφορες άλλες περιπτώσεις (4%).

Ειδικότερα στα περίπου 2.600 στρέμματα που πολεοδομούνται, θα οικοδομηθούν 710 στρ., 1.060 στρ. θα είναι ιδιωτικοί χώροι πρασίνου (ακάλυπτοι), και 830 στρ. αποτελούν την εισφορά σε γη, αυξάνοντας τους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους στην περιοχή.