«Κλειδί» οι δημόσιες επενδύσεις για την «επόμενη ημέρα»
“Ρίξτε χρήμα σε δημόσιες επενδύσεις” είναι η σύσταση- με μάλλον δραματικούς τόνους- του ΔΝΤ στις κυβερνήσεις, προκειμένου οι οικονομίες να ανασάνουν από τη μεγαλύτερη κατάρρευση στη σύγχρονη ιστορία.
Σύμφωνα με την ανάλυση, που συνυπογράφει ο Vitor Gaspar, επικεφαλής της Διεύθυνσης Οικονομικών Υποθέσεων του Ταμείου, αυξάνοντας τις δημόσιες επενδύσεις κατά 1% του ΑΕΠ, ενισχύεται η εμπιστοσύνη στην προοπτική ανάκαμψης και δίνεται ώθηση 2,7% στο ΑΕΠ, περίπου 10% στις ιδιωτικές επενδύσεις και 1,2% στην απασχόληση, εφόσον οι επενδύσεις είναι υψηλής ποιότητας κι εφόσον το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος είναι σε τέτοια επίπεδα, που επιτρέπουν την ανταπόκριση του ιδιωτικού τομέα σε αυτές τις “ενέσεις”.
Ακόμα και πριν από την πανδημία, οι επενδύσεις παγκοσμίως ήταν “αδύναμες” για πάνω από μια δεκαετία, παρά την κατασκευή δρόμων- γεφυρών σε ανεπτυγμένες οικονομίες και παρά τις πιεστικές ανάγκες για έργα υποδομών (μεταφορές, ύδρευση, αποχέτευση) στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Πλέον, οι επενδύσεις έχουν λάβει τη μορφή του κατεπείγοντος σε τομείς κρίσιμους για τον έλεγχο της πανδημίας, όπως η υγεία, τα σχολεία, τα ασφαλή κτίρια, οι ασφαλείς μεταφορές, οι ψηφιακές υποδομές. Επιπλέον, τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια, στέλνουν ένα ακόμα σήμα για επενδύσεις.
Όπως επισημαίνει το ΔΝΤ, οι ιδιωτικές επενδύσεις έχουν “παγώσει” λόγω της αβεβαιότητας που δημιουργεί η πανδημία και με αυτό το δεδομένο, φαίνεται πως είναι η ώρα για δημόσιες επενδύσεις υψηλής ποιότητας, σε projects προτεραιότητας, καθώς ο δανεισμός μπορεί να γίνει με χαμηλό κόστος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων του Ταμείου, για κάθε 1 εκατομμύριο δολάρια που δαπανάται σε παραδοσιακές υποδομές, δημιουργούνται άμεσα 2-8 θέσεις εργασίας, ενώ αν η επένδυση γίνεται στην “πράσινη” ενέργεια ή στην έρευνα κι ανάπτυξη, δημιουργούνται 5- 14 θέσεις εργασίας.
Φυσικά δεν είναι όλα ρόδινα, ούτε ο δρόμος των δημοσίων επενδύσεων είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Κατ' αρχάς, σε χώρες- όπως η Ελλάδα- που μετράνε κάθε ευρώ, το οποίο επιβαρύνει την εξυπηρέτηση του Χρέους, η επιλογή αυτών των επενδύσεων πρέπει να γίνεται με σύνεση. Συν τοις άλλοις, η επιτάχυνση αυτών των επενδύσεων ενέχει κινδύνους διαφθοράς, καθιστώντας “κλειδί” την εποπτεία της επιλογής και της διαχείρισης των projects, επισήμανση που ασφαλώς κρούει τον κώδωνα του κινδύνου εν όψει των πακέτων- μαμούθ του Ταμείου Ανάκαμψης, ειδικά από χώρες- όπως η Ελλάδα- με αδύναμες επιδόσεις στην απορρόφηση.
Η μελέτη αυτή δημοσιοποιείται σε μια συγκυρία όπου η Ελλάδα όχι μόνο αξιοποίησε στο έπακρο αλλά αύξησε τις δαπάνες του ΠΔΕ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων- νοικοκυριών. Ο αρχικός Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων ανερχόταν σε 6 δισεκατ. ευρώ για συγχρηματοδοτούμενα έργα και 750 εκατ. ευρώ για έργα χρηματοδοτούμενα αμιγώς από εθνικούς πόρους. Τον Μάιο του 2020 ψηφίστηκε συμπληρωματικός Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων, σύμφωνα με τον οποίο τα παραπάνω όρια δαπάνης αυξήθηκαν σε 7 δισεκατ. ευρώ για το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος και 1 δισεκατ. ευρώ για το εθνικό σκέλος. Τελικά, προκειμένου η χώρα μας να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας και συγχρόνως να χρηματοδοτήσει απρόσκοπτα τα έργα του ΕΣΠΑ, θα διαθέσει στο ΠΔΕ 7,5 δισεκατ. ευρώ για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων έργων και 2,021 δισεκατ. ευρώ για έργα χρηματοδοτούμενα αμιγώς από εθνικούς πόρους, διαμορφώνοντας το συνολικό εκτιμώμενο όριο δαπάνης του ΠΔΕ σε 9,521 δισεκατ. ευρώ.
Από αυτά χρηματοδοτήθηκαν:
- η αποζημίωση ειδικού σκοπού 534 ευρώ για αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και εργοδότες (με έως και 20 υπαλλήλους) που επλήγησαν από την κρίση του Covid-19,
- μέρος της επιστρεπτέας προκαταβολής (1 δισ. ευρώ εκ των 4 δισ. ευρώ, το υπόλοιπο δίδεται από τον τακτικό προϋπολογισμό και εμφανίζεται στην κατηγορία των μεταβιβάσεων),
- η επιδότηση επιτοκίου των επιχειρηματικών δανείων των επιχειρήσεων, οι οποίες ανήκουν σε πληττόμενους κλάδους,
- το Ταμείο Εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας,
- το πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού του ΟΑΕΔ,
- τα έξοδα διαφήμισης του ΕΟΤ και
- το κεφάλαιο κίνησης στο πλαίσιο του Ταμείου Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ ΙΙ).
Για το 2021 προβλέπεται η διάθεση πόρων συνολικού ύψους 6,750 δισεκατ. ευρώ. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στους τομείς των μεγάλων έργων υποδομών (οδικά έργα, σιδηρόδρομοι, μετρό κ.λπ.), της επιχειρηματικότητας (κυρίως στους τομείς της μεταποίησης και του τουρισμού), της δημιουργίας απασχόλησης, της εκπαίδευσης και κατάρτισης, της υγείας και της πρόνοιας, των έργων για την προστασία του περιβάλλοντος, των έργων υποδομών των ΟΤΑ όλης της χώρας και των δράσεων για τη διοικητική μεταρρύθμιση.