Ανοικτή «πληγή» οι φόροι κατανάλωσης
Διπλή ζημιά προκαλεί η υψηλή φορολογία στην κατανάλωση, ειδικά σε συνθήκες ανάλογες με αυτές που διαμορφώνει η πανδημία. Από τη μια, κάθε διαταραχή στις συναλλαγές, όπως το lockdown, “χτυπάει” στον πυρήνα των κρατικών εσόδων, ενώ κάθε αναστολή στην απόδοση των έμμεσων φόρων (ΦΠΑ) επιτείνει το πρόβλημα. Είναι ενδεικτικό ότι στο υπουργείο Οικονομικών υπολογίζουν ότι η μηνιαία ζημιά στις εισπράξεις ΦΠΑ από τη δεύτερη καραντίνα, φτάνει ή ξεπερνά τα 500 εκατ. ευρώ.
Από την άλλη, με δεδομένο ότι οι έμμεσοι φόροι είναι οι πιο άδικοι, καθώς επιβαρύνουν ακριβώς το ίδιο τα πιο αδύναμα νοικοκυριά στις ανελαστικές δαπάνες για υπηρεσίες πρώτης γραμμής και βασικά αγαθά, είναι προφανές ότι όσο παρατείνεται η υγειονομική και κοινωνική κρίση, τα εισοδήματα αυτών των νοικοκυριών- άρα και η ούτως ή άλλως ισχνή φοροδοτική τους ικανότητα- θα διαβρώνονται.
Νέα μελέτη του Tax Foundation αναλύει το θέμα των φόρων κατανάλωσης στην Ευρώπη κι από την πρώτη κιόλας ματιά στο σχετικό χάρτη, μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον πάτο της σχετικής βαθμολογίας.
Η ανάλυση δεν περιορίζεται στους συντελεστές- όπου ούτως η άλλως η Ελλάδα έχει από τους υψηλότερους- αλλά αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του ΦΠΑ και τη βάση επιβολής του. Η Ελβετία έχει το καλύτερο σύστημα, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, με συντελεστή ΦΠΑ μόλις 7,7% και με βάση εφαρμογής στο 69% της τελικής κατανάλωσης. Επιπλέον, είναι η χώρα με το πιο “φιλικό” σύστημα, καθώς απαιτεί μόλις 8 ώρες το χρόνο για τις σχετικές διαδικασίες!
Στον αντίποδα, η Πολωνία, με συντελεστή 23%, περιορισμένη βάση υπολογισμού (μόλις 52%) και 172 ώρες απαιτούμενης εργασίας για την τήρηση της γραφειοκρατίας του ΦΠΑ, έχει τη χειρότερη επίδοση ως προς τους φόρους κατανάλωσης, καταλαμβάνοντας την 36η θέση. Πού βρίσκεται η Ελλάδα; Οριακά υψηλότερα, στην 31η θέση, χωρίς μάλιστα να έχει κάνει το παραμικρό βήμα προόδου σε αυτά τα 3 χρόνια σύγκρισης.
Consumption Tax Component of the International Tax Competitiveness Index between 2018 and 2020 (for all OECD countries)
OECD Country
2018 Rank
2019 Rank
2020 Rank
Change from 2019 to 2020
Australia
7
7
7
Austria
10
12
13
-1
Belgium
25
28
28
Canada
9
8
8
Chile
30
27
27
Czech Republic
34
34
34
Denmark
17
17
17
Estonia
8
9
9
Finland
13
15
14
+1
France
20
21
21
Germany
12
10
12
-2
Greece
31
31
31
0
Hungary
35
35
35
Iceland
18
18
19
-1
Ireland
23
23
24
-1
Israel
14
13
10
+3
Italy
24
26
29
-3
Japan
3
3
4
-1
Korea
2
2
2
Latvia
27
29
26
+3
Lithuania
28
24
23
+1
Luxembourg
4
4
3
+1
Mexico
26
25
25
Netherlands
11
11
15
-4
New Zealand
6
5
6
-1
Norway
19
19
18
+1
Poland
36
36
36
Portugal
32
32
32
Slovak Republic
33
33
33
Slovenia
29
30
30
Spain
15
14
11
+3
Sweden
16
16
16
Switzerland
1
1
1
Turkey
22
20
20
United Kingdom
21
22
22
United States
5
6
5
+1
Source: 2020 International Tax Competitiveness Index.
Πέρα από τις αδυναμίες του εγχώριου φορολογικού συστήματος στο πεδίο της φορολογίας των επιχειρήσεων (π.χ. ο συντελεστής 24% είναι πάνω από το μέσο όρο του 23,3% του ΟΟΣΑ), η μελέτη εστιάζει στο συντελεστή 24%, που είναι από τους υψηλότερους στον ΟΟΣΑ, σε συνδυασμό με μια από τις πιο περιορισμένες βάσεις εφαρμογής του. Όσον αφορά, δε, στον απαιτούμενο χρόνο εφαρμογής των προβλεπόμενων διαδικασιών, υπολογίζονται σε 69 ώρες το χρόνο.
Ο συνδυασμός των παραπάνω είναι η αιτία των απίστευτων “διαρροών” εσόδων ΦΠΑ. Τα τελευταία στοιχεία της Κομισιόν κατατάσσουν την Ελλάδα στην 2η χειρότερη θέση, μετά τη Ρουμανία, με εκτιμώμενη απώλεια ΦΠΑ περίπου 7 δισ. μόνο για το 2019!