Δεν είναι ακόμη έξι το πρωί και ήδη δεκάδες άστεγοι σχηματίζουν ουρά έξω από τον κεντρικό σταθμό της Στοκχόλμης για να πάρουν πρωινό—αριθμητικά περισσότεροι από ποτέ—λένε οι φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Η Σουηδία βρίσκεται αντιμέτωπη με τον υψηλότερο πληθωρισμό εδώ και πάνω από 30 χρόνια και προετοιμάζεται για ύφεση. Οι ενδείξεις της φτώχειας είναι ήδη ορατές και η κοινωνική ανισότητα αυξάνεται.
«Τόσο πολλοί άνθρωποι έρχονται εδώ για πρωινό», λέει ο Καβιάν Φερντόουσι, ο οποίος είναι υπεύθυνος μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που βοηθάει τους άστεγους.
«Στα 13 χρόνια που είμαι υπεύθυνος εδώ, ποτέ δεν έρχονταν τόσοι άνθρωποι», λέει ο ίδιος στο AFP καθώς οι συνάδελφοί του σερβίρουν ντόνατς κανέλας και καφέ.
Η Σουηδία δέχτηκε βαρύ πλήγμα από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το εθνικό της νόμισμα, η κορώνα, είναι περισσότερο ανίσχυρο από ποτέ σε σχέση με το ευρώ και η αλματώδης άνοδος των επιτοκίων είχε ως αποτέλεσμα πολλά νοικοκυριά να μην μπορούν να αποπληρώσουν τα στεγαστικά δάνειά τους.
Η επί μακρόν σταθερή και εύρωστη σουηδική οικονομία είναι σήμερα μια από αυτές με τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρώπη.
Έπειτα από μια άνοδο στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στην αρχή του χειμώνα, οι τιμές των τροφίμων αποτελούν σήμερα τον βασικό λόγο ανησυχίας για τους Σουηδούς καθώς έχουν αυξηθεί από πέρυσι κατά 20%.
Ο πληθωρισμός επιμένει περίπου στο 12% από τον Νοέμβριο, σύμφωνα με χθεσινή ανακοίνωση της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.
"Το πρώτο κύμα πληθωρισμού εντοπίστηκε μόνο στις τιμές της ενέργειας και σε κάποιες εισαγωγές. Αλλά σήμερα έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη της οικονομία της χώρας", λέει η Ανίκα Αλέξιους, μια οικονομολόγος στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Περισσότερο έχουν πληγεί τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, τα οποία ήδη πάσχιζαν για να τα βγάλουν πέρα, αλλά ακόμη και η μεσαία τάξη στη χώρα, έπειτα από χρόνια χαμηλών επιτοκίων. Σήμερα συγκαταλέγονται στα πιο χρεωμένα της Ευρώπης καθώς δυσκολεύονται στην αποπληρωμή των στεγαστικών τους δανείων.
Ένα κατάστημα του Ερυθρού Σταυρού στην πρωτεύουσα πουλάει τα αδιάθετα προϊόντα των σούπερ μάρκετ σε μειωμένες τιμές.
Η 73χρονη συνταξιούχος Μαριάν Όρμπεργκ, πρώην δικηγόρος, αγόρασε μερικά ραπανάκια και φρατζόλες ψωμί από το κατάστημα, το οποίο επισκέπτεται δύο φορές την εβδομάδα.
Παρότι επιμένει ότι δεν συγκαταλέγεται σε εκείνους που βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση, προσέχει ωστόσο να μην ξοδέψει όλες τις αποταμιεύσεις της.
«Ο κόσμος έχει αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες. Σήμερα τρως ό,τι τύχει από τρόφιμα προκειμένου να τα βγάλεις πέρα», εξηγεί.
Αξιωματούχοι του Ερυθρού Σταυρού σημειώνουν ότι νέες κατηγορίες ανθρώπων χρειάζονται σήμερα βοήθεια.
«Μέχρι τώρα βλέπαμε κυρίως ανθρώπους που ζούσαν κυριολεκτικά στο περιθώριο της κοινωνίας», λέει στο AFP ο γενικός γραμματέας του Σουηδικού Ερυθρού Σταυρού Μάρτιν Άρνλοφ. «Τώρα αυτό έχει αλλάξει. Είναι και οικογένειες με παιδιά, ηλικιωμένοι άνθρωποι, άνθρωποι που βρίσκονται σε αναρρωτική άδεια, όλοι αγωνίζονται».
Σε τροχιά ύφεσης
Σχεδόν ένα στα οκτώ μονογονεϊκά νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος λέει ότι αγωνίζεται για τα θρέψει τα παιδιά του και ότι πεινάει, σύμφωνα με τον Σουηδικό Ερυθρό Σταυρό.
Η Σουηδία υπήρξε επί μακρόν μια από τις χώρες που υποστήριζε παγκοσμίως περισσότερο την ισονομία και φημιζόταν για το άριστο προνοιακό της σύστημα.
Αλλά μέσα σε 30 χρόνια άνοιξε σημαντικά η εισοδηματική ψαλίδα έπειτα από δεκαετίες μεταρρυθμίσεων για την αυστηροποίηση των δημοσίων δαπανών, που την κατέστησαν μια από τις πιο εύρωστες οικονομίες στην Ευρώπη αλλά άφησαν μεγάλο τμήμα της κοινωνίας σε χειρότερη θέση.
Στοιχεία της σουηδικής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι σχεδόν το 15% των Σουηδών κινδυνεύουν με φτωχοποίηση, κάτι που ορίζεται με μέσο μηνιαίο εισόδημα κατά 60% χαμηλότερο των 2.950 ευρώ.
Αυτή την εβδομάδα ανθρωπιστικές οργανώσεις κάλεσαν την κυβέρνηση να αυξήσει τα επιδόματα για να βοηθήσει εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη και τα σχολεία να προσφέρουν πρωινό στους μαθητές ώστε να μην ξεκινούν την ημέρα τους νηστικά.
Η υπουργός Οικονομικών Ελίζαμπεθ Σβάντεσον δήλωσε ότι θα καλέσει τις τρεις μεγαλύτερες αλυσίδες καταστημάτων ειδών μαναβικής για να τους τονίσει ότι η κυβέρνηση δεν θα ανεχτεί «αχρείαστες» αυξήσεις των τιμών.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Σουηδία αναμένεται ότι θα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ που θα μπει σε ύφεση μέσα στο 2023.
Ωστόσο, η οικονομολόγος Ανίκα Αλέξιους προβλέπει ότι η σκανδιναβική χώρα θα είναι μάλλον η κορυφή του παγόβουνου: «Ας πούμε ότι σε αυτή την ύφεση θα μπούμε λίγο νωρίτερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είμαστε λίγο σαν τις ΗΠΑ στο ότι η ύφεση ήρθε σε εμάς γρήγορα…Άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα αντιμετωπίσουν επίσης επιδείνωση της κατάστασης».
