Η οικογένεια βλάπτει την... απασχόληση
Δεδομένο πρώτο. Η ύπαρξη παιδιών επηρεάζει διαφορετικά το ποσοστό απασχόλησης γυναικών- ανδρών. Δεδομένο δεύτερο. Η Ελλάδα, με τα χαμηλά επίπεδα προστασίας των εργαζόμενων γυναικών έχει το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης τους στην Ευρώπη και μια από τις μεγαλύτερες διαφορές απασχόλησης ανδρών- γυναικών εκεί που υπάρχουν ή δεν υπάρχουν παιδιά.
Σύμφωνα με την αποκαλυπτική μελέτη της Eurostat, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών με παιδιά διαμορφώθηκε πέρσι στο 72,2% και των ανδρών στο 90%. Στις οικογένειες χωρίς παιδιά το ποσοστό απασχόλησης διαμορφώθηκε, όμως, στο 76,8% και 80,9% αντιστοίχως, δείχνοντας έτσι ότι χιλιάδες γυναίκες υποχρεώνονται να μείνουν εκτός αγοράς εργασίας, κυρίως επειδή δεν υπάρχει πρόνοια για τα παιδιά τους.
Φυσικά τα ποσοστά διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα κι αυτό ακριβώς ενισχύει την αίσθηση ότι όπου απουσιάζουν επαρκείς υποδομές για τα παιδιά των εργαζόμενων γυναικών, το ποσοστό απασχόλησης τους περιορίζεται, με ό,τι συνεπάγεται αυτό και για τα συνταξιοδοτικά συστήματα. Για παράδειγμα, το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης γυναικών με παιδιά καταγράφεται στη Σλοβενία (86,2%) και τα χαμηλότερα στην Ιταλία (57,3%), την Ελλάδα (61,3%) και την Ισπανία (66,2%). Στην Ιταλία και την Ελλάδα καταγράφεται μάλιστα, η πιο ανοικτή “ψαλίδα” μεταξύ ανδρών- γυναικών.
Υπάρχουν, όμως, δύο ακόμα ποιοτικά στοιχεία στην εν λόγω έρευνα. Το πρώτο αφορά στη διαφοροποίηση των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών τους. Έτσι, ενώ η απασχόληση για τις γυναίκες με έως 2 παιδιά βρίσκεται περίπου στο 74% κατά μέσο όρο, για όσες έχουν από 3 παιδιά και πάνω το ποσοστό κατρακυλά στο 59,1%. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι οι πολύτεκνες γυναίκες “απαγορεύεται” να εργάζονται.
Το δεύτερο εύρημα αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης. Είναι ενδεικτικό ότι η “ψαλίδα” απασχόλησης μεταξύ γυναικών με χαμηλό και υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης ανοίγει στο 32% για γυναίκες με 1 παιδί και φτάνει ως το 48,4% για γυναίκες με 3 ή περισσότερα παιδιά. Σύμφωνα με τη μελέτη, δεν παρατηρείται ανάλογη διαφοροποίηση στην απασχόληση των ανδρών.
Βασική συνιστώσα του Σχεδίου Ανάκαμψης είναι η λήψη μέτρων για τον ανασχεδιασμό και την ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και την παροχή αποτελεσματικού πλέγματος ασφαλείας κατά της ανεργίας.
Η μεταρρύθμιση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητάς τους μέσω του επανασχεδιασμού και της ενίσχυσης των προγραμμάτων επιδότησης μισθών και της σταδιακής μετάβασης σε ένα νέο μοντέλο υλοποίησης τους. Η μεταρρύθμιση συνδυάζεται με σημαντικές επενδύσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται κυρίως τα εξής:
α) πέντε στοχευμένα βραχυπρόθεσμα προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα για 52 000 ανέργους (συμπεριλαμβανομένου προγράμματος που συνδυάζει την κατάρτιση και την υποστήριξη της απασχόλησης),
β) εφαρμογή του νέου μοντέλου ανοικτού πλαισίου υλοποίησης των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης (το οποίο έχει δοκιμαστεί πιλοτικά) σε επιπλέον τρεις γεωγραφικές περιοχές (στους συμμετέχοντες θα προσφερθούν 22 500 προγράμματα κατάρτισης, 15 000 επιδοτήσεις απασχόλησης και 852 επιδοτήσεις επιχειρηματικότητας),
γ) προσωρινή ενίσχυση του προσωπικού συμβούλων της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (600 επιπλέον σύμβουλοι για 4 έτη) και
δ) κατάρτιση του προσωπικού συμβούλων. Ειδικό μέρος των χορηγούμενων επιχορηγήσεων θα συμβάλει στις πράσινες δεξιότητες και σε θέσεις εργασίας στην πράσινη οικονομία
Σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη, η ανισότητα ευκαιριών για τις γυναίκες στην αγορά εργασίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με σειρά μέτρων. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να εισάγει την ιδέα της αποτύπωσης των μέτρων που λαμβάνει (π.χ. δημοσιονομικά μέτρα, πολιτική υγείας κλπ.) στην προώθηση της ισότητας των φύλων όπως κάνουν άλλες κυβερνήσεις στο πλαίσιο του αποκαλούμενου gender budgeting. Η κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να προωθήσει την έννοια της κοινωνικής ευθύνης για τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να υποστηρίζουν τις γυναίκες κατά την περίοδο τεκνοποίησης θεωρώντας το διάστημα αυτό ως μέρος της κανονικής σταδιοδρομίας των υπαλλήλων τους και όχι ως εμπόδιο στην πρόοδό τους. Μια τέτοια συμπεριφορά εκ μέρους των επιχειρήσεων θα ενισχύσει την αφοσίωση των εργαζομένων με σημαντικά μακροπρόθεσμα οφέλη για τις επιχειρήσεις.
Η κυβέρνηση μπορεί να χρησιμοποιήσει μια συστηματική και εκτεταμένη εκστρατεία ενημέρωσης για να επικοινωνήσει το μήνυμα αυτό. Η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να θέσει προϋποθέσεις ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στις επιχειρήσεις που προμηθεύουν τον δημόσιο τομέα. Για παράδειγμα, προϋπόθεση για ανάθεση κρατικής προμήθειας σε μια επιχείρηση θα μπορούσε να είναι ότι οι γυναίκες στην επιχείρηση αυτή καταλαμβάνουν τουλάχιστον ένα ελάχιστο ποσοστό θέσεων σε κάθε επίπεδο της επαγγελματικής ιεραρχίας. Είναι αντιληπτό ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το σημείο εκκίνησης και να δοθεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα στις επιχειρήσεις για να προσαρμοστούν. Το μήνυμα όμως πρέπει να είναι ξεκάθαρο, ότι οι προμηθευτές του δημοσίου θα πρέπει να εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες στις γυναίκες.