Το μεγάλο στοίχημα της αγοράς εργασίας
Η “συνταγή” των μέτρων στήριξης και ειδικότερα η δυνατότητα αναστολών συμβάσεων εργασίας για “κλειστές” και πληττόμενες δραστηριότητες, συγκράτησε την ανεργία σε διαχειρίσιμα επίπεδα και απέτρεψε ένα τσουνάμι απολύσεων. Αυτά, όμως, ισχύουν ως τώρα και ήδη στα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών- Εργασίας βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού για την “επόμενη ημέρα”, όταν τα μέτρα στήριξης θα αποσυρθούν σταδιακά και θα εκπνεύσουν οι περιορισμοί για διατήρηση του ίδιου αριθμού εργαζομένων σε όσους αξιοποίησαν τα “εργαλεία” στήριξης.
Η έρευνα- μια ακόμα- της Eurostat για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην αγορά εργασίας αποκαλύπτει ότι το ποσοστό ανεργίας στις περισσότερες Περιφέρειες Συνοχής αυξήθηκε. Μεταξύ των Περιφερειών με τη μεγαλύτερη αύξηση είναι η Κρήτη (+5,6%), τα νησιά του Ιονίου (+3,6%) και τα νησιά του Αιγαίου (+3%). Στον αντίποδα, μεταξύ των Περιφερειών όπου καταγράφηκε μείωση της ανεργίας σε σχέση με το 2019, βρίσκεται η Δ. Μακεδονία (-4,9%).
Ωστόσο, ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι η έρευνα της Eurostat που αποκρυπτογραφεί το πλήγμα στην απασχόληση. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι στο τελευταίο τρίμηνο του 2020, παρά την ανάκαμψη από το σοκ της καραντίνας της περασμένης Άνοιξης, το ποσοστό απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε ανακτήσει τα επίπεδα όπου βρισκόταν στο τέλος του 2019. Ένα ακόμα στοιχείο, που πρέπει να προβληματίσει και το ελληνικό υπουργείο Εργασίας, είναι ότι το εντονότερο πρόβλημα καταγράφεται στις ηλικίες 15- 24 ετών, όπου η απασχόληση “βούτηξε” σχεδόν 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, επιβεβαιώνοντας έτσι πρώιμα στοιχεία κι εκτιμήσεις ότι οι νέοι- κυρίως οι ανειδίκευτοι- είναι τα μεγάλα θύματα της κρίσης.
Ειδικά όσον αφορά στην Ελλάδα, οι δείκτες της απασχόλησης στο σύνολο του πληθυσμού, επιβεβαιώνουν τη συνολική εικόνα, ότι δηλαδή το σοκ αποφεύχθηκε λόγω των μέτρων στήριξης που ενεργοποιήθηκαν αυτό το 12μηνο. Το ποσοστό απασχόλησης το τελευταίο τρίμηνο του 2019 ήταν 61,3%, υποχώρησε στο 60,8% στο δεύτερο τρίμηνο του 2020, δηλαδή την περίοδο της σκληρής καραντίνας, ενώ “έκλεισε” το 2020 στο 61,4%! Η άλλη ανάγνωση του πίνακα είναι ότι κι έτσι η Ελλάδα δεν παύει να έχει το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην Ευρώπη.
Ένα ακόμα στοιχείο, που αποτελεί αντικείμενο επεξεργασίας και προβληματισμού, είναι ότι στην περίοδο της πανδημίας, αυξήθηκε ο μη οικονομικά ενεργός πληθυσμός σε όλη την Ευρώπη. Πρόκειται κυρίως για ανέργους, που ενώ υπό φυσιολογικές συνθήκες θα αναζητούσαν εργασία, “αποσύρθηκαν” από την αγορά είτε επειδή απογοητεύθηκαν είτε επειδή αδυνατούσαν να αποδεχθούν αμέσως μια θέση εργασίας, καθώς είχαν άλλες ευθύνες όπως η φύλαξη παιδιών ή ηλικιωμένων. Σύμφωνα με την έρευνα της Eurostat, το ποσοστό αυτών των ανθρώπων αυξήθηκε από το 3,4% στο 4,9% την περασμένη Άνοιξη και πλέον παραμένει στο 3,7%.
Ένας από τους Άξονες του Σχεδίου Ανάκαμψης στοχεύει στην ενίσχυση της απασχολησιμότητας και την αύξηση της μακροχρόνιας απασχόλησης και της παραγωγικότητας μέσω της ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου. Ο άξονας περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και την ενσωμάτωση νέων δεξιοτήτων στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση με κύριο στόχο την σύνδεση του εργατικού δυναμικού της χώρας με τις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας και τον ψηφιακό κόσμο.
Στο σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ενισχύεται η διαδικασία ελέγχου και καταγραφής των αποτελεσμάτων με απώτερο σκοπό την μακροχρόνια αξιολόγηση των προγραμμάτων κατάρτισης. Επίσης περιλαμβάνονται η εισαγωγή νέων μεθοδολογιών εκπαίδευσης και η ψηφιοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και επενδύσεις που ενισχύουν την αυτονομία και συνάφεια/εξωστρέφεια προς την τοπική και διεθνή κοινότητα και οικονομία της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Για την κατάρτιση και επανακατάρτιση, ο άξονας περιλαμβάνει μια εμβληματική μεταρρύθμιση των προγραμμάτων ανάπτυξης δεξιοτήτων που συνδέει τους εκπαιδευτικούς παρόχους με τα αποτελέσματα των καταρτιζόμενων στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου συστήματος πιστοποίησης. Το πλαίσιο εφαρμόζεται στα προγράμματα κατάρτισης/επανακατάρτισης του συνόλου του εργατικού δυναμικού και δίνει έμφαση σε δεξιότητες υψηλής ζήτησης στην αγορά εργασίας, με στόχο την αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγικότητας. Με τη μεταρρύθμιση αυτή συνδέεται και μια σημαντική επένδυση για την οριζόντια ανάπτυξη των δεξιοτήτων όλου του εργατικού δυναμικού της χώρας με κύρια στόχευση τις ψηφιακές, πράσινες και τεχνικές δεξιότητες που απαιτούνται στην αγορά εργασίας.