Όταν τα χρέη προς τις εφορίες και στα ασφαλιστικά ταμεία αγγίζουν τα 150 δισ ευρώ, είναι τουλάχιστον παράλειψη να μην έχει προβλεφθεί ως τώρα η δημιουργία μιας “γέφυρας” προς το πιστωτικό σύστημα, έτσι ώστε οι χορηγήσεις νέων δανείων να μην γίνονται στα “τυφλά”, χωρίς να γνωρίζουν οι τράπεζες το παρελθόν των εν δυνάμει πελατών τους.
Η ανάγκη αυτή έγινε πιο πιεστική μετά το σοκ της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, που αναβάθμισε τον κίνδυνο εμφάνισης μιας νέας γενιάς προβληματικών δανείων, ειδικά από φυσικά και νομικά πρόσωπα που έχουν “βεβαρημένο” παρελθόν οφειλών προς το Δημόσιο.
Την ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, η βασική αποστολή της οποίας θα είναι η... βαθμολόγηση ή αγγλιστί το credit scoring.
Με πλέγμα διατάξεων, που έφτασαν στη Βουλή μετά από διαβούλευση, καθιερώνεται σύστημα πιστοληπτικής βαθμολόγησης για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας φυσικών και νομικών προσώπων βάσει δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που αφορούν σε οφειλές προς τον δημόσιο τομέα, συνεπώς μπορούμε να μιλάμε για έναν “Τειρεσία” για οφειλές προς το Δημόσιο. Αρμόδια για την παραγωγή και τη χορήγηση της πιστοληπτικής βαθμολόγησης είναι η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης που συστήνεται. Για την άσκηση της αρμοδιότητας οργανώνεται ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για την επεξεργασία των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που συλλέγονται από τα αρχεία των φορέων του δημόσιου τομέα. Η βαθμολογία αυτή θα χορηγείται προς χρήση από το υποκείμενο των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς- δηλαδή από τους ίδιους τους φορολογούμενους- αλλά και φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Πώς θα βγαίνει αυτή η βαθμολογία; Κατ’ αρχάς, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα παρέχουν στην Αρχή με ακρίβεια, σε ηλεκτρονική μορφή, και επικαιροποιούν ανά μήνα, τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς που τηρούνται στα αρχεία τους για τους οφειλέτες τους, για το χρονικό διάστημα των τελευταίων 24 μηνών. Ποια είναι αυτά τα δεδομένα; Όσα στοιχεία ταυτοποιούν τα υπό βαθμολόγηση φυσικά και νομικά πρόσωπα (ταυτότητα, ΑΦΜ, επωνυμία, αριθμός ΓΕΜΗ κ.λ.π.), αλλά κυρίως στοιχεία για τις οφειλές τους:
στοιχεία εξατομίκευσης της οφειλής, όπως ο αριθμός ταμειακής βεβαίωσης ή ο αριθμός σύμβασης,
η φύση της οφειλής,
οι βασικοί όροι της οφειλής, όπως το αρχικό και το τρέχον ύψος της, κατά κεφάλαιο, προσαυξήσεις και πρόστιμα, η διάρκεια αποπληρωμής, το επιτόκιο και οι μεταβολές τους,
οι εμπράγματες και ενοχικές εξασφαλίσεις της οφειλής και η αποτίμησή τους,
οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν, ο χρόνος των καταβολών και το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής,
ρυθμίσεις της οφειλής,
μεταβολές στο πρόσωπο του οφειλέτη λόγω καθολικής ή ειδικής διαδοχής,
πληροφορίες για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που λήφθηκαν, καθώς και για την πορεία της δικαστικής προσβολής τους, την άσκηση ποινικής δίωξης ή την ποινική καταδίκη λόγω μη καταβολής της οφειλής, αν η μη καταβολή της συνιστά αξιόποινη πράξη,
πληροφορίες σχετικά με τις οφειλές των φορέων του δημοσίου τομέα προς το υποκείμενο των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, στις οποίες περιλαμβάνονται το είδος της οφειλής, το ποσό της οφειλής και ο οφειλέτης φορέας του δημοσίου τομέα,
πληροφορίες σχετικά με πτώχευση του υποκειμένου των δεδομένων, την κήρυξή του ως συγγνωστού και την απαλλαγή του,
πρόσθετες πληροφορίες που σχετίζονται με την οικονομική συμπεριφορά του υποκειμένου των δεδομένων, όπως η ιδιότητά του ως ανέργου, φορολογικά δεδομένα και, συγκεκριμένα, στοιχεία εισοδήματος και περιουσιακής κατάστασης.
Η πιστοληπτική βαθμολόγηση για φυσικά και νομικά πρόσωπα παράγεται από το Σύστημα μέσω της επεξεργασίας, με αυτοματοποιημένη διαδικασία, των παραπάνω δεδομένων, με τη χρήση αλγορίθμων. Η πιστοληπτική βαθμολόγηση γίνεται με αριθμητική κλίμακα και αφορά στην τήρηση και την αθέτηση υποχρέωσης έναντι των φορέων του δημόσιου τομέα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι μέθοδοι και ο τρόπος επεξεργασίας και υπολογισµού της βαθµολόγησης επαναξιολογούνται τακτικά και οι αλγόριθµοί τους επικαιροποιούνται, ώστε να προσαρµόζονται στις οικονοµικές συνθήκες και στις διαµορφούµενες συναλλακτικές πρακτικές και να επιβεβαιώνεται η ακρίβεια των εκτιµήσεων.
Προσοχή! Οι τράπεζες μπορούν να ζητήσουν την πιστοληπτική βαθμολόγηση μόνο κατόπιν συναίνεσης του φυσικού ή νομικού προσώπου για την άρση του φορολογικού απορρήτου. Απαγορεύεται, όμως, να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς, με βάση τα οποία προέκυψε η βαθμολόγηση.
