«Κόλλησαν» τα προγράμματα στέγασης -Ο Κ. Πιερρακάκης προανήγγειλε νέα στρατηγική για τη στεγαστική κρίση

Είναι, πλέον, παγιωμένη αντίληψη σε όλη την Ευρώπη, ότι το αποτελεσματικό αντίδοτο στη στεγαστική κρίση, είναι η κάλυψη της ζήτησης, δηλαδή μέτρα που θα τονώσουν την προσφορά κατοικίας, με ειδική μέριμνα (κοινωνική κατοικία) για τα πιο χαμηλά εισοδήματα.

Η αλήθεια είναι, όμως, ότι έως τώρα παρεμβάσεις από τις εθνικές κυβερνήσεις απέχουν πολύ από το επιθυμητό, ενώ και η μέχρι στιγμής στάση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι μάλλον αμήχανη. Από αυτήν τη γενική εικόνα, η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση. Αντιθέτως, συμπεριλαμβάνεται στις χώρες με μάλλον αδύναμη στρατηγική για τη στέγη.

Ειδικότερα, στην τελευταία του ανάλυση, το Housing Europe σημειώνει ότι πολλές χώρες υποφέρουν από την έλλειψη σαφών σχεδίων για τη στέγαση και διάφορα εμπόδια. Κοινά προβλήματα είναι η έλλειψη σταθερής μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης (Πορτογαλία, Κάτω Χώρες, Γαλλία), η υπερβολική γραφειοκρατία και η αργή έκδοση αδειών (Βέλγιο, Κάτω Χώρες), οι αδύναμες εθνικές στρατηγικές (Ελλάδα, Τσεχία, Ουγγαρία) και η διαθεσιμότητα γης (Αυστρία, Λουξεμβούργο). Αρκετές χώρες τονίζουν ότι οι στόχοι για το κλίμα και την ανακαίνιση δεν διαθέτουν επαρκή χρηματοδότηση (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία).

Τα προγράμματα

Τα μέτρα που έχουν ληφθεί ως τώρα σε εθνικό επίπεδο, εκ του αποτελέσματος κρίνονται ανεπαρκή. Ούτε οι τιμές των ακινήτων «φρέναραν», ούτε τα ενοίκια έπεσαν. Προφανώς η δεκαετής κρίση στην οικοδομή δεν μπορεί να αναστραφεί αμέσως, ειδικά από τη στιγμή που εκτοξεύθηκε η ζήτηση, ωστόσο τα μέτρα αυτά καθ’ αυτά χρειάζονται επαναξιολόγηση και σίγουρα συμπλήρωση. Για παράδειγμα, το «πακέτο» των φοροελαφρύνσεων για όσους ρίχνουν στην αγορά μακροχρόνιων μισθώσεων παλιά κατά βάση ακίνητα, δεν έχει συγκινήσει παρά ελάχιστους, ενώ στα «ρηχά» κινούνται και τα κίνητρα ανακαίνισης- μίσθωσης.

Αποκαλυπτικά είναι τα νέα στοιχεία του Οκτωβρίου, για τα προγράμματα στέγασης, αφού ακόμα και το πολυδιαφημισμένο «Σπίτι μου», μοιάζει να έχει «κολλήσει».

Ειδικότερα:

• Στο «Σπίτι μου 2», οι εγκεκριμένες αιτήσεις αριθμούν στις 10.610, δηλαδή ελάχιστες παραπάνω από τις 9.994 του Σεπτεμβρίου, με αποτέλεσμα η απορρόφηση από τον προϋπολογισμό των 2 δισ ευρώ να κινείται περίπου στο 65%. Ένα από τα προβλήματα που αναφέρει η αγορά είναι ότι αμέσως μετά την ανακοίνωση του προγράμματος, οι τιμές στα ακίνητα που καλύπτουν αυτές τις προδιαγραφές σημείωσαν άνοδο γύρω στο 10%, τινάζοντας στον αέρα τον προϋπολογισμό των ενδιαφερόμενων. Σημειωτέον, ο προϋπολογισμός του «Σπίτι μου 1» απορροφήθηκε μόνο στο 87,4%, λόγω ανάλογων προβλημάτων
• Το «Ανακαινίζω-Νοικιάζω», μοιάζει με… μπαλόνι που ξεφουσκώνει, αφού μετά το εντυπωσιακό ξεκίνημα, οι ενδιαφερόμενοι άρχισαν να αποσύρουν τις αιτήσεις τους! Έτσι, ενώ τον Αύγουστο εγκρίθηκαν 6.176 αιτήσεις που ουσιαστικά εξαντλούσαν τον προβλεπόμενο κονδύλι των 50 εκ ευρώ, τον Σεπτέμβριο οι αιτήσεις έπεσαν στις 4.666 λόγω «βροχής» ανακλήσεων και τον Οκτώβριο μειώθηκαν περαιτέρω στις 3.794
• Το «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» εξαρχής δεν τράβηξε το ενδιαφέρον, καθώς δεν προβλέπει επιδοτήσεις αλλά φτηνά δάνεια. Αποτέλεσμα; από το κονδύλι των 400 εκ ευρώ, έχει απορροφηθεί μόλις το 15,3%, με μόλις 3.300 εγκεκριμένες αιτήσεις

Αφήνοντας στην άκρη τα ειδικά προγράμματα που αφορούν σε ευάλωτες ομάδες πολιτών, η προσοχή στρέφεται σε φιλόδοξα προγράμματα, τα οποία, όμως, δεν έχουν καν ξεκινήσει, άρα δεν μπορούν να δώσουν λύση εδώ και τώρα. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα για την κατασκευή φοιτητικών εστιών έχει προϋπολογισμό 625 εκ ευρώ αλλά δεν έχει πάρει ακόμα μπροστά. Ανάλογη είναι η κατάσταση στα προγράμματα για τη στέγαση δημοσίων υπαλλήλων και την κοινωνική αντιπαροχή, τα οποία δεν έχουν καν προϋπολογισμό.

Νέα στρατηγική

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, επιβεβαίωσε ότι έρχονται νέα μέτρα, με στοχευμένες ενέργειες. Στην πραγματικότητα μιλάμε για αλλαγή στρατηγικής, με έμφαση στην τόνωση της προσφοράς κατοικιών. «Αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι το στεγαστικό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα. Υπάρχει ένα κομμάτι του πληθυσμού που δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στα ενοίκια. Είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του μηνιαίου προϋπολογισμού πολλών οικογενειών στη χώρα μας», υπογράμμισε χαρακτηριστικά ο Κ. Πιερρακάκης, μιλώντας στο Athens Tax Forum.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το βάρος θα πέσει στο πώς θα επιστρέψουν στην αγορά όσο το δυνατόν περισσότερα από τα περίπου 600 χιλιάδες ακίνητα, τα οποία παραμένουν κλειστά για περισσότερα από 10 χρόνια. Με αυτό το δεδομένο, σχεδιάζονται προγράμματα, με συγχρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους (ανακατεύθυνση υφιστάμενων κονδυλίων- αξιοποίηση αδιάθετων κονδυλίων), τα οποία δεν θα στοχεύουν μόνο στην ενεργειακή αναβάθμιση, αλλά κυρίως στις επισκευές κατοικιών. Σημειωτέον ότι ακόμα και από τα περίπου 130 χιλιάδες ακίνητα που διατίθενται αυτήν τη στιγμή στην αγορά, μόλις το 10% είναι ανακαινισμένα!

Στο ίδιο πακέτο παρεμβάσεων, θα εξεταστεί και η περαιτέρω μείωση της φορολογίας στα εισοδήματα από ακίνητα, υπό την προϋπόθεση ότι η πρώτη παρέμβαση στα εν λόγω εισοδήματα του 2026 αφενός θα φέρει στο φως «γκρίζα» ενοίκια, αφετέρου θα ανασχέσει τις τιμές των ενοικίων

Τα μέτρα του 2026

Μέχρι να φτάσουμε στη νέα στρατηγική, τα συναρμόδια υπουργεία θα ξεδιπλώσουν τα μέτρα που ήδη έχουν εξαγγελθεί.

Συγκεκριμένα:

• Από τον Νοέμβριο και κάθε έτος επιστρέφεται ετησίως ένα ενοίκιο κύριας και φοιτητικής κατοικίας για το 80% των ενοικιαστών με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια (το μέτρο έχει ήδη θεσμοθετηθεί). Ετήσιο κόστος 230 εκατ. ευρώ.
• Επεκτείνεται και για το 2026 η απαλλαγή φόρου εισοδήματος για 3 έτη για κενές κατοικίες (που παραμένουν κλειστές τουλάχιστον 3 έτη) που θα μισθωθούν σε μακροχρόνια μίσθωση έως τέλος του 2026. Το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται σε 13 εκατ. ευρώ για το 2026 και 22 εκατ. ευρώ για το 2027.
• Επεκτείνεται για μια ακόμη μια χρονιά, δηλαδή μέχρι το τέλος του 2026, η αναστολή του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές, με σκοπό την αύξηση των κατοικιών προς διάθεση με ετήσιο κόστος 18 εκατ. ευρώ.
• Παρατείνεται η ισχύς της μείωσης του φόρου εισοδήματος για δαπάνες αναβάθμισης κτιρίων για τα έτη 2025 και 2026 (το μέτρο έχει ήδη θεσμοθετηθεί). Εκτιμώμενο ετήσιο κόστος 5 εκατ. ευρώ.
• Επεκτείνεται και για το 2026 ο περιορισμός λειτουργίας νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων στα τρία δημοτικά διαμερίσματα της Αθήνας.
• Από το 2026 μειώνεται κατά 50% και από το 2027 καταργείται ο ΕΝΦΙΑ για κύριες κατοικίες σε οικισμούς με πληθυσμό έως 1.500 κατοίκους. Το μέτρο αναμένεται να ενδυναμώσει την παρουσία των κατοίκων στις εν λόγω περιοχές. Σημειώνεται ότι η αποκέντρωση συνδέεται άμεσα με το στεγαστικό πρόβλημα.
• Από το φορολογικό έτος 2026 θεσπίζεται ενδιάμεσος συντελεστής 25% για εισόδημα από ενοίκια από 12.000 έως 24.000 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα έως τα 12.000 εφαρμόζεται συντελεστής 15% και στη συνέχεια αυξάνεται σε 35%. Άμεσα ωφελούμενοι εκτιμώνται σε 161.587 ιδιοκτήτες ακινήτων, ωστόσο αυτό το μέτρο αναμένεται να λειτουργήσει θετικά για τη φορολογική συμμόρφωση και τη συγκράτηση των τιμών των ενοικίων. Το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται σε 90 εκατ. ευρώ ετησίως που θα επιβαρύνει τα έτη 2027 και επόμενα.

Μείωση φόρου εισοδήματος από ακίνητα