Οι προσδοκίες για ανάκαμψη των ανεπτυγμένων οικονομιών επιδεινώνονται, καθώς η γεωπολιτική αστάθεια παρατείνεται και ο πληθωρισμός φαίνεται ότι θα διαρκέσει περισσότερο από όσο αρχικά αναμενόταν, σύμφωνα με το Attica Economic Review Ιουνίου 2022.
Στο μηνιαίο report της Attica Bank που συντάσσεται σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ με τίτλο «Κλιμακώνεται η ενεργειακή κρίση, ισχυρή δυναμική στον τουρισμό, εν μέσω μεταβλητότητας στην πανδημία» αναφέρεται ότι οι κεντρικές τράπεζες επιταχύνουν τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής, αποσκοπώντας στην ευθυγράμμιση των μεσοπρόθεσμων προσδοκιών κοντά στον στόχο πληθωρισμού. Οι αυξήσεις επιτοκίων επιβαρύνουν το κόστος νέου δανεισμού δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η αυξημένη αβεβαιότητα επιβραδύνει τις νέες παραγωγικές επενδύσεις, κλυδωνίζοντας τις μεσοπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές.
Πληθωρισμός και αύξηση του κόστους χρήματος
Μεταξύ των προκλήσεων, ξεχωρίζουν ο ισχυρός και επίμονος πληθωρισμός, ο περιορισμένος δημοσιονομικός χώρος πολλών ανεπτυγμένων οικονομιών, καθώς και η ταχύτερη αύξηση του κόστους χρήματος. Τα επιτόκια ιδιωτικού και κυρίως δημόσιου δανεισμού αυξήθηκαν το δεύτερο τρίμηνο του έτους, με σταδιακή διεύρυνση στη διαφορά στο κόστος δανεισμού (spread) μεταξύ περιφέρειας και πυρήνα της Ευρωζώνης.
Η έντονη κλιμάκωση του πληθωρισμού για άλλον ένα μήνα, όξυνε εγχώρια τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Όμως, υπάρχουν ενδείξεις αρνητικών επιδράσεων και σε άλλα πεδία. Ενδεικτικά, ο δείκτης Οικονομικού κλίματος υποχώρησε τον Ιούνιο, από επιδείνωση των προσδοκιών σε όλους τους τομείς εκτός των Κατασκευών, εντονότερα στη Βιομηχανία, καθώς και υποχώρηση της Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης. Στη Βιομηχανία, η πτώση προήλθε από διεύρυνση των αποθεμάτων και επιδείνωση των παραγγελιών και των προβλέψεων για την παραγωγή, τάσεις οι οποίες αντανακλούν τις επιδράσεις του πολέμου στην οικονομική δραστηριότητα και το διεθνές εμπόριο παγκοσμίως, ιδίως στην Ευρωζώνη.
Από την άλλη πλευρά, οι προσδοκίες στον κλάδο του Τουρισμού (Ξενοδοχεία-Εστιατόρια) διαμορφώθηκαν τον Ιούνιο κοντά στο μέγιστο επίπεδο πολλών ετών του προηγούμενου μήνα. Αυτή η εξέλιξη είναι συμβατή με την ανοδική τάση στις διεθνείς αφίξεις αεροδρομίων, οι οποίες ξεπέρασαν τον Μάιο το αντίστοιχο επίπεδο του 2019, συγκρατώντας το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Η πρόκληση από την επιδείνωση των επιδημιολογικών δεδομένων
Η τρέχουσα επιδείνωση των επιδημιολογικών δεδομένων αποτελεί πρόσθετη πρόκληση, που μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις στο οικονομικό περιβάλλον. Ο πόλεμος θα παραμείνει ο πλέον καθοριστικός παράγοντας των συνθηκών στην ελληνική οικονομία και διεθνώς και τους επόμενους μήνες, πρωτίστως μέσω των πληθωριστικών πιέσεων και των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, με αντίκτυπο στη διαθεσιμότητα πρώτων υλών και ορισμένων βασικών αγαθών.
Εφόσον δεν προκύψει έντονη μεταβλητότητα ως προς το υγειονομικό ζήτημα, το εγχώριο οικονομικό περιβάλλον προσεχώς θα επηρεαστεί σημαντικά από τον τουρισμό.
Επιδράσεις από την αύξηση ενεργειακού κόστους και μέτρα αντιμετώπισης
Στη χώρα μας καταγράφεται υποχώρηση του ενεργειακού ελλείμματος την τριετία 2018-2020, αλλά και σημαντική αύξηση της εξάρτησης σε ενεργειακά αγαθά από το εξωτερικό, σύμφωνα με το ειδικό θέμα του Attica Economic Review «Επιδράσεις από την αύξηση ενεργειακού κόστους και μέτρα αντιμετώπισης».
Είναι υψηλή η σημασία του ενεργειακού κόστους για κλάδους της Βιομηχανίας (Τρόφιμα, Βασικά μέταλλα, Χημικά προϊόντα, Μεταλλικά προϊόντα) και των Μεταφορών. Ενδεικτικά, το άμεσο ενεργειακό κόστος αφορά σε δαπάνες των επιχειρήσεων για πετρελαιοειδή, φυσικό αέριο και ηλεκτρισμό. Το έμμεσο ενεργειακό κόστος αφορά στο μέρος της δαπάνης για άλλες παραγωγικές εισροές, που αντιστοιχεί στο ενεργειακό περιεχόμενο αυτών των εισροών.
Το έμμεσο ενεργειακό κόστος σε κάποιους κλάδους ξεπερνά το άμεσο (Κατασκευές, Εστίαση - Ξενοδοχεία, Τρόφιμα, Μεταλλικά προϊόντα), ενώ είναι υψηλό το κόστος ενέργειας (άμεσο και έμμεσο) για τα Βασικά μέταλλα, τα Μεταλλικά Προϊόντα, τα Χημικά προϊόντα και τις Μεταφορές (Πλωτές και Αεροπορικές). Αυτοί οι κλάδοι αναμένεται να επηρεαστούν κυρίως από την άνοδο των τιμών ενέργειας.
Η αύξηση του εγχώριου κόστους παραγωγής σε ορισμένους κλάδους (Βασικά μέταλλα, Μεταλλικά προϊόντα, Κατασκευή Η/Υ κ.ά.) το πρώτο τετράμηνο του 2022 φαίνεται να σχετίζεται, εκτός από την άνοδο του ενεργειακού κόστους, με μεταβολές στις τιμές εισαγωγών παρόμοιων προϊόντων και πρώτων υλών.
Οι κυριότερες παρεμβάσεις στήριξης για την ενεργειακή κρίση περιλαμβάνουν:
- επιδοτήσεις κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις,
- αποζημίωση του 60% των επιπλέον χρεώσεων στα νοικοκυριά (power pass),
- επιδότηση κατανάλωσης βενζίνης και πετρελαίου κίνησης για φυσικά πρόσωπα (fuel pass),
- νέος μηχανισμός αποζημίωσης των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, με στόχο να αποσυνδεθεί η αποζημίωση από τη χονδρική τιμή ενέργειας
