Ελληνική Οικονομία: Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ το «αντίδοτο» στις διεθνείς αναταράξεις

Σε θολά νερά εξακολουθούν να πλέουν αγορές και κυβερνήσεις, αναμένοντας το αποτέλεσμα των σκληρών παζαριών ΗΠΑ- Κίνας- ΕΕ για το αν και ποιοι δασμοί θα ενεργοποιηθούν και θα ανατρέψουν τις έως τώρα ισορροπίες στο παγκόσμιο εμπόριο. Ήδη, η ΕΚΤ έχει αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις της για την οικονομία της Ευρωζώνης, υπολογίζοντας ότι δεν θα πιάσει ταχύτητες υψηλότερες του 1%, ενώ η «ατμομηχανή» της Ευρώπης, η Γερμανία, δεν λέει να ξεκολλήσει από το αρνητικό έδαφος, αφού για ένα ακόμα τρίμηνο το ΑΕΠ της είχε «μείον».    

Μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να «τρέχει» και σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, οι φετινοί ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι 2,3%. Το «κλειδί»; Οι κοινοτικοί πόροι, που θα εισρεύσουν την τρέχουσα τριετία.     

«Ένεση» 7%   

Κατά την περίοδο 2021-2027, η Ελλάδα δικαιούται να λάβει περισσότερα από 70 δισ. ευρώ από κονδύλια της ΕΕ. Περίπου τα μισά από αυτά τα κονδύλια (36 δισ. ευρώ) σχετίζονται με το Σχέδιο Ανάκαμψης της ΕΕ (NGEU). Τα υπόλοιπα είναι διαρθρωτικά κονδύλια από τον προϋπολογισμό της ΕΕ 2021-2027.   

Τα κονδύλια του ΕΣΠΑ στοχεύουν σε έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας που ενισχύουν την ανάπτυξη στους τομείς της εξοικονόμησης ενέργειας, της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια, του ψηφιακού μετασχηματισμού του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, της απασχόλησης, της κοινωνικής συνοχής και των ιδιωτικών επενδύσεων.   

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΤτΕ, η πλήρης εκτέλεση του Σχεδίου Ανάκαμψης της ΕΕ θα συμβάλει σε σημαντική αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 7% έως το 2026, κυρίως λόγω της αύξησης των συνολικών επενδύσεων και της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής. Παράλληλα, θα συμβάλει στην αύξηση της απασχόλησης, των ιδιωτικών επενδύσεων, των εξαγωγών και των φορολογικών εσόδων. Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που συνδέονται με το Σχέδιο Ανάκαμψης, προβλέπεται, μάλιστα, να επιφέρει μόνιμη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ και της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής, σε διάστημα δέκα ετών.    

Οι προκλήσεις

• Έλεγχος του πληθωρισμού.
• Επιτάχυνση των επενδύσεων, εν μέρει με την κινητοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων. 
• Αντιμετώπιση των αναδυόμενων ελλείψεων στην αγορά εργασίας και της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων. 
• Σχεδιασμός στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μέτρων πρόληψης καταστροφών. 
• Διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας μέσω επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια. 
• Διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας. 
• Αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. 
• Διατήρηση πρωτογενών πλεονασμάτων σε εκτεταμένο χρονικό ορίζοντα για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. 
• Εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τη στήριξη της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. 
• Αντιμετώπιση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μέσω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας 
• Επιτάχυνση του ρυθμού του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και μεταρρυθμίσεων και συνέχιση της βελτίωσης της διαχείρισης των κρατικών περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να προσελκύσει άμεσες ξένες επενδύσεις. 
• Προώθηση της καινοτομίας, της εκπαίδευσης και του κεφαλαίου που βασίζεται στη γνώση. 

Το «καμπανάκι»

Παρά τα υψηλά ποσοστά απορρόφησης των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, η ΤτΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις δυσκολίες που ελλοχεύουν στην τελευταία στροφή. Η Κομισιόν έχει προειδοποιήσει, άλλωστε, ότι δεν πρόκειται να δοθεί παράταση πέρα από το 2026.    

Σύμφωνα με την ΤτΕ, η συνιστώσα του δανείου (υπογραφή συμβάσεων) εξελίσσεται σε γενικές γραμμές σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, η συνιστώσα της επιχορήγησης (εκτέλεση πληρωμών) έχει καθυστερήσει περισσότερο από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί, κυρίως λόγω του διοικητικού φόρτου που είναι βαρύτερος από τον αρχικά αναμενόμενο, όπως παρατηρήθηκε και στις περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Πιο συγκεκριμένα:   

Επιχορηγήσεις: Από το συνολικό κονδύλιο των 18,2 δισ. ευρώ, οι ταμειακές εισπράξεις από την ΕΕ ανέρχονται σε 8,6 δισ. ευρώ. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024, το σύνολο του φακέλου του έργου έχει εγκριθεί με περιθώριο, εκ των οποίων 5,1 δισ. ευρώ έχουν εκταμιευθεί στους τελικούς δικαιούχους. Άλλα 4,2 δισ. ευρώ έχουν μεταφερθεί από το κράτος σε άλλους φορείς εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης μέχρι τον Μάρτιο του 2025.   

Δάνεια: Από το συνολικό κονδύλι των 17,7 δισ. ευρώ, οι ταμειακές εισπράξεις από την ΕΕ ανέρχονται σε 9,6 δισ. ευρώ. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2025 είχαν εκταμιευθεί 3,2 δισ. ευρώ στους τελικούς δικαιούχους. Τα έργα για τα οποία έχουν συναφθεί συμβάσεις ανέρχονται σε 7 δισ. ευρώ.